خبرگزاری خانه ملت

 به گفته کارشناسان، برخی از بلایای طبیعی، به‌طور غیرمستقیم، ناشی از عملکردهای انسانی هستند. برای مثال بلایای ناشی از افزایش آلودگی هوا و یا گرم شدن زمین و همچنین سیل ناشی از تخریب جنگل‌ها به‌دست انسان از این دسته‌اند.

گاهی خسارات ناشی از حوادث در زمان وقو ع، بیش از خسارات ناشی از یک بلای طبیعی است. به طور مثال آتش‌سوزی به دنبال زلزله خسارات بسیار زیادی را وارد می‌کند.

 آمار‌ها نشان می‌دهند تنها در سال ۲۰۰۸ میلادی، ۲۲۰ هزار نفر در سراسر جهان بر اثر بلایای طبیعی جان خود را از دست داده‌اند. بررسی‌های آماری بلایای طبیعی، طی سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲ نشان‌دهنده سیر صعودی آن است. بر اساس آمار شدت بلایا چهار برابر، جان‌باختگان هفت برابر، آسیب‌دیدگان پنج برابر و خسارت‌های مالی سی و هشت برابر شده‌اند.

بلایای طبیعی به حوادثی مانند سیل، ‌زلزله، ‌خشکسالی، ‌توفان، ‌گردباد و آتشفشان گفته می‌شود و بشر علی‌رغم دانش افزونش هنوز نتوانسته است این حوادث را در مدتی قبل پیش‌بینی کند تا حداقل در کاستن خسارات آن نقشی داشته باشد.

در کشور ما هم که در شمار ده کشور اول حادثه خیز جهان است هر ساله هفته‌ای به‌نام کاهش بلایای طبیعی ، ‌همزمان با روز جهانی آن گرامی داشته می‌شود و برنامه‌ها و ‌سمینارهایی برگزار می‌شود و به دنبال آن وعده‌هایی هم داده می‌شود.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفته است: «حوادث غیر مترقبه و طبیعی در کشور سالانه پنج هزار میلیارد تومان خسارت وارد می‌کندوشاید بتوان گفت کشورمان کلکسیون حوادث است، زیرا انواع حوادث طبیعی از زلزله گرفته تا توفان شن در ایران به وقوع می‌پیوندد.»

و تنهاامسال اعتبارات حوادث کشور در دو بخش خشکسالی و سرمازدگی و حوادث جاری حدود هشت هزار میلیارد تومان است که از این میزان دو هزار و 500 میلیارد تومان آن مربوط به خشکسالی و بقیه در سایر حوادث جاری و طرح‌های پیشگیرانه هزینه خواهد شد.

سیل‌بند و دیواره حفاظی  حاشیه رودخانه‌ها

گرچه بلایای طبیعی خارج از کنترل انسان به نظر می‌رسند، ولی خسارات و آسیب‌های ناشی از آنها، به‌طور چشمگیری قابل کنترل است. این موضوع بستگی به راهکار‌های پیشگیرانه انسان دارد. برای مثال استحکام ساختمانها در برابر بارهای افقی جهت کاهش خسارات ناشی از زلزله و یا ایجاد پوشش گیاهی و ساخت بندها و سدها جهت کاهش خسارات ناشی از سیل، تا حدودی می‌تواند از خسارات پیشگیری کند.

همچنین عکس‌العمل صحیح و اصولی نیز می‌تواند در کاهش آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی مؤثر باشد. برای مثال آواربرداری اصولی پس از وقوع یک رویداد زمین‌لرزه، می‌تواند به کاهش خسارات و آسیب‌ها کمک کند.

یکی دیگر از راه‌های کاهش آثار که به نظر می‌رسد تنها اقدامی است که در کشور ما به آن کمی توجه می‌شود، آموزش است که در هنگام بروز زلزله به ما کمک می‌کند و علاوه بر آن می‌تواند در کاهش اثرات روانی منفی در بلایای طبیعی نیز مؤثر باشد.

محمد قیوم دهقانی نماینده ایرانشهر در گفت و گو با مندیل با تاکید بر ضرورت آموزش در مدارس در این‌باره می‌گوید: « کودکان و نوجوانان نقش مؤثری در انتقال بسیاری از اطلاعات از مدرسه به خانه دارند. آنها به این طریق می‌توانند علاوه بر مراقبت از خودشان به دیگر اعضای خانواده راهکار‌ها را آموزش دهند و ما باید در بخش آموزش مدارس تلاش‌هایمان را بیشتر کنیم.»

 این نماینده معتقد است آموزش برای کاهش اثرات بلایای طبیعی در کشور ما متأسفانه پیگیرانه نیست. عضو کمیسیون اجتماعی می‌افزاید: « در هفته کاهش بلایای طبیعی بسیج می‌شوند و فعالیت‌هایی هم می‌کنند ولی بعد به فراموشی سپرده می‌شود و کار اساسی انجام نمی‌شود و این در حالی است که ایران جزو ده کشوراول زلزله‌خیز در جهان است .

«نماینده ایرانشهر سیل را در حوزه انتخابیه‌اش آسیب رسانترین حادثه  طبیعی می‌نامد و توضیح می‌دهد: « مردم در منطقه ما با سیل‌های متعددی روبه‌رو هستند، ما نیاز به احداث سیل بند داریم ودر بعضی مناطق دیواره‌های حفاظی در حاشیه رودخانه‌ها می‌تواند مانع از تخریب مزارع کشاورزان شود البته این کارها اعتبارات خودش را می‌خواهد که هنوز فکری به حال آنها نشده است کارهایی شده اما کافی نیست.» به گفته این نماینده ‌کشاورزان همیشه در معرض خسارتهای ناشی از سیل هستند و با مشکلات بسیاری دست به گریبانند.

مردم در خانه‌هایی بدون استحکام

اولین تلاشها در کاهش خسارات بلایای طبیعی در مجلس به سال 1370 بر می‌گردد که قانون تشکیل کمیته کاهش اثرات بلایای طبیعی نام داشت و در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ نهم مرداد ماه یک هزار و سیصد و هفتاد مجلس شورای اسلامی‌تصویب و در تاریخ 16/05/1370 به تأیید شورای نگهبان رسیده است اما ظاهراً کمیته به فراموشی سپرده شد.

به باور کارشناسان عمده خسارتهای ناشی از حوادث طبیعی را می‌توان با بیمه جبران کرد، امری که تاکنون مورد توجه جدی برنامه‌ریزان کشور قرار نگرفته است.

همچنان جای صندوق بیمه حوادث طبیعی در کشور خالی است و فعلاً نمی‌توان روی آن حسابی باز کرد. گرچه دولت لایحه‌ای با عنوان «لایحه تأسیس صندوق بیمه حوادث طبیعی» تنظیم کرده، اما تا اجرایی شدن آن هم چنان باید منتظر بمانیم.

عبدالعزیز جمشیدزهی نماینده مردم سراوان با اشاره به این‌که سیل و زلزله از حادثه‌های رایج در کشور ماست می‌گوید: «تو فان گونو در سال 86 خسارت بسیاری را در شهرها و روستا‌ها در حوزه انتخابیه من به دنبال داشت، ‌وامی هم درحدود سه میلیارد تومان برای مردم خسارت دیده در نظر گرفته شد اما بنیاد مسکن در این خصوص موفق عمل نکرده است.» به گفته این نماینده مردم هنوز  در خانه‌هایی  بدون استحکام  زندگی  می‌کنند و این در حالی است که کانون این توفان‌ها در اقیانوس هند است.

عضو کمیسیون بهداشت با اشاره به این که در‌گیری کشور ما با بلایای طبیعی روزانه است می‌افزاید: «بی‌توجهی و عدم پیگیری دولت در خصوص بیمه حوادث و بلایای طبیعی قابل چشم‌پوشی نیست زیرا مردم دائماً با این خسارتها درگیرند و کشاورزان در هنگام سیل و توفان بسیار متضرر می‌شوند. در این راستا صنعت بیمه می‌تواند به عنوان ابزاری کارآمد برای انتقال و کاهش ریسکهای سوانح طبیعی به‌کار برده شود. با این حال در ایران بیمه‌ها همچنان حلقه مفقوده مدیریت حوادث طبیعی کشور به شمار می‌آیند. این رویداد در حالی اتفاق افتاده است که کشورمان همه ماهه با انواع بلایای طبیعی و خسارتهای ناشی از آن دست وپنجه نرم می‌کند. این در حالی است که صنعت بیمه در افق 1400 به عنوان یک پیش نیاز توسعه کشورتلقی شده است.

سالهاست خبر تأسیس و راه‌اندازی صندوقی به نام «صندوق بیمه حوادث طبیعی» به گوش می‌رسد. این صندوق در واقع پوشش بیمه‌ای برای جبران خسارتهای ناشی از حوادث طبیعی برای واحدهای مسکونی را فراهم می‌کند، اما لایحه شکل‌گیری این صندوق سال‌هاست که فرایند طولانی تصویب را از دولت هشتم تا حالا طی می‌کند.

امسال هم قرار است سازمانها و موسساتی مانند: مجمع ملی کاهش خطرپذیری بلایا، سازمان مدیریت بحران کشور، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه  استراتژی  بین‌المللی سازمان ملل متحد برای کاهش سوانح U NIS D R ))، برگزار کنندگان برنامه‌هایی در این هفته باشند.