نماینده مردم قوچان و فاروج:
زلزلهزدگان در انتظار کمک‌های دولت معطل مانده‌‌اند
**نماینده مردم قوچان و فاروج گفت: مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، بافت‌های فرسوده و تنظیم برنامه‌‌ای برای مقابله با زلزله در کلانشهرها، تاکنون کمتر انجام شده‌است.
زلزله نعمت نیست، اما باید این واقعیت را پذیرفت که ایران کشور زلزله‌خیزی است و خیزش زمین همواره مردم را در بسیاری از نقاط جغرافیایی این کشور تهدید می‌کند، از آنجا که حوادث طبیعی را نمی‌توان کنترل کرد، سال‌هاست که بشر تلاش کرده تا با به دست آوردن دانش کافی از پس کنترل آسیب‌های ناشی از این دسته حوادث برآید. در این میان کشورهایی که با تهدیدهای طبیعی بیشتری روبه‌روی هستند تلاش‌بیشتری برای مصون نگه داشتن مردمشان انجام داده‌اند، اینکه در ایران تا چه حد نسبت به کنترل یا کاهش تلفات ناشی از زلزله تلاش شده، بحثی است که در گفت‌وگوی ارمغان با نصرالله کمالیان نماینده مردم قوچان و فاروج خواهید خواند.
کمالیان که در دانشگاه تهران به تدریس در زمینه زلزله مشغول است مدتی است تلاش می‌کند تا با جلب توجه نمایندگان مجلس به خطرات احتمالی زلزله آنها را به ایجاد فراکسیون زلزله تشویق کند.
این نماینده معتقد است مانورهایی که در 20 مهرماه روز مقابله با بلایای طبیعی در سطح مدارس و جادهها انجام
میشود سطح وسیعی از مردم را دربر نمیگیرد و علاوه بر آن ما در بخشهای عمرانی هم هنوز دچار مشکلات عمده‌ای هستیم.
گفت‌وگویی با نصرالله کمالیان نماینده مردم قوچان و فاروج با روزنامه ارمغان در زیر می آید.
تاکنون تلاشی برای برنامه‌ریزی جامع در مورد بلایای طبیعی انجام شده‌است؟
مجلس که قوه اجرایی ندارد، آنچه در توانش است مسئله تقنین در این ارتباط‌هاست یا احیانا پژوهش در این ارتباط که «باید چه کنیم؟» الان در کشور کارهایی که مجلس انجام داده به تصویب ستاد حوادث غیرمترقبه یا ستاد بحران رسیده که اینها واقعاً عملی شده. امروز وزارت کشور عهده‌دار اینهاست و در اغلب استانداری‌ها و فرمانداری‌ها ستاد بحران تشکیل شده است.
با این برنامه‌ریزی ما می‌توانیم امیدوارباشیم که اگر زلزله‌ای در یکی از مناطق پرجمعیت کشور رخ دهد ما توان کمک‌رسانی به مردم را داریم؟
مطلقا نمی‌توانم صحه بگذارم بر این نکته که ما توانایی کافی داریم ولی برای شهرهای کوچک و متوسط شاید مدیریت‌‌ها تجربه لازم را کسب کرده باشند اما برای کلانشهرها بعید می‌دانم که این تجربیاتی که ماداریم بتواند پاسخگو باشد. شما ببینید در تهران یک اتفاقی افتاد و یک هواپیمای نظامی در یک منطقه نظامی فرود آمد و تهران قفل شد. خب خدا نکند که یک زمین‌لرزه در تهران یا در یک شهر بزرگ‌تر اتفاق بیفتد که ما دچار مشکلات زیادی خواهیم شد.
سال‌ها پیش یک‌سری پژوهش از سوی یک گروه ژاپنی (جاییکا) در کشور انجام شد، نتایج این پژوهش‌ها هرگز در اختیار افکار عمومی قرار نگرفت، شما اطلاعی از این کار پژوهشی دارید؟
این پژوهش تنها برای تهران انجام شد و من هم با این گروه ژاپنی همکاری داشتم، آن گروه در واقع آمدند که به مسئولین ما بگویند اگر در تهران زلزله رخ بدهد به عنوان یک سناریو ما تلفاتمان در کدام مناطق بیشتر است و قصدشان هم این بود که تصویری از تهران پس از زلزله به مسئولان ارائه بدهند و بعد هم پروژه‌هایی تعریف کنند که یک تعدادی‌اش را خودشان انجام بدهند و یک تعدادی هم توسط ایرانی‌ها انجام بشود، که البته این پروژه‌ها انجام نشد.
بعد از اینکه وضعیت تهران در صورت وقوع زلزله برای مسئولین ترسیم شد، هیچ‌برنامه عملی نوشته شد که تهران آمادگی لازم را برای شرایط به وجود آمده پس از زلزله داشته باشد؟
یک کارهای کوچک و شاید سطحی فرهنگی انجام شده مانند روز 20 مهرماه که روز مقابله با بلایای طبیعی است یک مانورهایی در سطح مدارس و برخی جاهای دیگر یا در سطح جادهها انجام میشود که البته سطحش آنچنان نیست که گروه زیادی از مردم در آن شرکت کنند.
فکر می‌کنید اجرای این مانورها به طور محدود خواهد توانست تأثیری در مردم ایجاد کند؟
بله اتفاقا یک نمونه‌اش چندی پیش اتفاق افتاد. وقتی دانش‌آموزان در کلاس درس بودند زلزله رخ داد و معلم با آگاهی که احتمالا از همین مانورها به دست آورده بود مانع خروج دانش‌آموزان از کلاس شده بود و از آنها خواسته بود زیر میزها پناه بگیرند که با این اقدام حجم تلفات ناشی از زلزله کاهش پیدا کرد، البته می‌دانید که قرار نیست با انجام این کارها جلوی تلفات به طور کامل گرفته شود و در واقع این اقدامات برای کاهش تلفات انسانی انجام خواهد شد.
در کدام بخش‌ها نیازمند توجه بیشتری هستیم؟
مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، بافت‌های فرسوده و تنظیم برنامه‌‌ای برای مقابله به‌خصوص در کلانشهرها که تاکنون کمتر انجام شده‌است. مسلما کسانی که در این ساختمان‌ها یا ساختمان‌های مقاوم‌سازی نشده زندگی می‌کنند خطرات بیشتری در انتظارشان است، چون زمانی که این بافت‌های فرسوده ساخته شدند ما آیین‌نامه‌ای برای نظارت بر ساختمان‌ها نداشتیم. الان شهرداری حداقل این بررسی را انجام می‌دهند هنگامی نقشه ساخت و سازها به شهرداری ارائه میشود ناظری وجود دارد که مشخصات ساختمان را برای وقوع حوادث احتمالی بررسی کند.
ما بر اساس آیین‌نامه‌ای به نام «آیین‌نامه 2800» مقاوم‌سازی را در کشور اجرا می‌کنیم. به نظر شما این نوع مقاوم‌سازی بر کاهش خسارتهای زلزله چقدر تأثیر می‌گذارد؟
یک وقت هست که ساختمان را از اول می‌خواهیم بسازیم و بحث مقاوم‌سازی را مد نظر قرار می‌دهیم، یک وقت هست که ساختمانی را که ساخته‌ایم در واقع پس از ساخت و تکمیل پروژه می‌خواهیم مقاوم‌سازی کنیم که طبیعتا نوع اولش بهتر جواب می‌دهد چون دست مجری باز است ولی در حالت دوم آن چیزهایی که ناظر می‌بیند ممکن است مقاوم‌سازی کند ولی به هر حال ممکن است برخی موارد هم از چشم ناظر دور بماند، مثلا مقدار مقاومت ملات و مصالح ساختمانی برای ناظر مشخص نیست بنابراین طبیعتا مقاوم‌سازی پس از احداث ساختمان می‌تواند تا حدودی و نه کاملا مؤثر باشد.
مقاوم‌سازی پس از ساخت مثمرثمر نیست؟
انجام این کار خوب است ولی عالی نیست. به هر حال می‌تواند عمر ساختمان را بیشتر کند و یک مقدار می‌تواند ساختمان را در برابر زمین‌لرزه‌ای قوی‌تر از آنچه می‌توانسته تحمل کند از سر بگذراند.
با توجه به اینکه ایران کشور زلزله‌خیزی است و اتفاقا در یک بازه زمانی بسیار کوتاه ما شاهد وقوع زمین‌لرزه‌های متعددی در سراسر کشور بودیم، فضای مجلس از این اتفاق‌ها ملتهب یا متاثر هست؟
چرا اتفاقا. در کمیسیون عمران درباره مسئله زلزله دیگر اعضا بحث کردند و این نشان می‌دهد که این واهمه و حساسیت در میان نمایندگان وجود دارد، به‌خصوص این که امسال قانون بودجه تعیین کرده که بودجه حوادث غیرمترقبه یا حوادث طبیعی را در اختیار معاون رئیس‌جمهور گذاشته و اگر اتفاقی بیفتد که تا به حال هم افتاده پروسه زمانی زیادی نیاز دارد که این پول به دست آسیب‌دیدگان برسد.
یعنی دلیل این تأخیر طولانی در رفع مشکل زلزلهزدگان به این برمی‌گردد که بودجه امسال در اختیار معاونت رئیس جمهور است؟
بله، اتفاقا بحثی در مجلس بود که ما خواستار تصویب یک طرح دوفوریتی بودیم اما یک فوریت از این طرح رأی آورد که در خود کمیسیون عمران هم این موضوع مطرح شد که طرحی برده بشود به صحن مجلس برای حل این مشکل که دیگر بهانه‌ای برای عدم کمک‌رسانی به افراد زلزله زده وجود نداشته باشد. چون ببینید زمین لرزه تربت‌حیدریه به وقوع پیوست بعد از آن زلزله شاهرود و دامغان رخ داد اما با گذشت زمانی نسبتا طولانی از وقوع این حوادث هنوز از بودجه حوادث غیرمترقبه کشور به بازماندگان این زمین‌لرزه‌ها کمکی نشده است. پشت سر این زلزله استان فارس بود و به تازگی زلزله نصرت‌آباد سیستان بلوچستان ولی هنوز مشکلات گروه اول حل نشده است.
بهترین حالت این است که بودجه حوادث غیرمترقبه نزد چه سازمان یا نهادی قرار بگیرد؟
بهترین حالت این است که این بودجه جایی باشد که ستاد حوادث غیرمترقبه هست.
یعنی این بودجه بین استان‌ها تقسیم بشود؟
نه حداقل این هست که در اختیار وزارت کشور باشد چرا که ستاد حوادث غیرمترقبه کشور هم زیر نظر وزارت کشور است و آنها توانایی این را دارند که بلافاصله با وقوع زلزله وارد عمل شده و مشکلات مردم را حل کنند. اما در سال‌های گذشته این بودجه همواره در اختیار وزارت کشور بوده و برای کمک به حادثه‌دیدگان صرف می‌شده است.
امسال اولین سالی است که رویه تغییر کرده و بودجه حوادث غیرمترقبه به معاون رئیس‌جمهور سپرده شده است؟
بله و من تعجب کردم وقتی لایحه بودجه در مجلس مراحل تصویب را می‌گذراند این تغییر در ایجاد رویه کمی عجیب به نظر می‌رسید و من همان موقع هم نسبت به این تغییر اعتراض کردم ، تعدادی از نمایندگان انگار مشکل داشتند با ستاد حوادث غیرمترقبه و خواستند که از این طریق کار انجام بشود اما حالا متوجه شدند که اشتباه کرده‌اند.
در خبرها آمده بود که شما درصدد تأسیس فراکسیون زلزله در مجلس هستید. الان در این شرایط این کار را پیگیری می‌کنید؟
بله اتفاقا الان شرایط مساعد هم هست و ان‌شاءالله اقدام خواهیم کرد، چون واقعاً مملکت به شدت نیاز دارد که در ارتباط با مسائل زلزله‌خیزی کشور کارهای زیربنایی انجام بشود، فردا اگر تکنولوژی برای پیش‌بینی زلزله بیاید که بعید هم نیست ما باید از حالا به فکر در اختیار گرفتن این تکنولوژی باشیم. مثلاً یک نمونه‌اش این است که ممکن است از طریق داده‌های زمین لرزه‌های قدیمی بشود به زلزله‌های آتی پی برد. اگر شبکه‌های لرزه نگاری ما ضعیف باشد و این تکنیک وارد بازار شود و ما غصه بخوریم که باید 20 سال پیش شبکه لرزه نگاری‌مان را توسعه می‌دادیم تا امروز بتوانیم از این تکنولوژی استفاده کنیم این یکی از موارد است.
شبکه لرزه نگای کشور چیست؟
ما حداقل نیازمند ایجاد 700-600 ایستگاه لرزه‌نگاری در کشور هستیم البته دقت کنید زلزله نگاری نه شتاب نگاری صحبت می‌کنیم.
الان چند تا داریم؟
کمتر از صد تا تقریبا80 تا.
این ایستگاهها زیر نظر سازمان زمین‌شناسی هستند؟
نه این مراکز را مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران سرپرستی می‌کند که در حال حاضر هم توانایی افزایش این ایستگاهها را دارد اما خب به هر نیازمند حمایت مادی و معنوی است. طبق قانون حوادث غیرمترقبه این مسئولیت به عهده مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران گذاشته شده است.
