خبرگزاری خانه ملت

نگرانی تأمین و توزیع آب در کشورهای در حال توسعه، دولتها را واداشته است تا مبالغ عظیمی پول در راه تأمین آن سرمایه‌‌گذاری نمایند. این موضوع به‌خصوص در کشورهایی که دارای نقاط لم‌یزرع و نیمه‌خشک هستند، حالت جدی‌تر به خود گرفته است. در کشورهایی مثل ایران که تقسیم آب به‌علت شکل خاص سرزمینهای آن به‌صورت غیر یکنواخت توزیع گردیده است، می‌طلبد که با اتخاذ بهترین و مدرن‌ترین روشهای علمی و فنی آبهای موجود را طبق قوانین عادلانه‌ای در دسترس عموم قرار داد. بسیاری از کارشناسان معتقدند آب بحران پیش روی مردم جهان در آینده‌ای بسیار نزدیک است.

به گفته کارشناسان مدیریت ملی آب کشور باید بر اساس مدیریت توأمان عرضه و تقاضا، جامع نگری در کل چرخه آب و اصول توسعه پایدار در کشور باشد ومتعاقب آن به منظور تحقق مدیریت یکپارچه (جامع) منابع آب، هماهنگی های متقابل بین بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیر بنایی و خدماتی با بخش آب فراهم گردد.

منابع آبی بخش های زیر زمینی، جوی و سطحی را شامل می‌شود

توزیع مکانی آب در ایران به دلیل شرایط طبیعی بسیار ناهمگن است. توزیع زمانی نزولات جوی در کشور نیز مانند توزیع مکانی روند مشابهی را نشان می‌دهد و میزان آن در سال‌های مختلف و حتی فصول مختلف متغیر بوده و این مسئله مشکلات گوناگونی را در چند سال اخیر برای بخش‌های مختلف، به ویژه بخش کشاورزی و تأمین آب شرب شهرها به همراه داشته و زیان‌های زیادی را به این بخش تحمیل کرده است.

صرف نظر از تفاوت‌های آشکار منطقه‌ای در کشور و طیف گسترده مناطق خشک نظیر سواحل خلیج فارس و دریای عمان، نیمه شرقی کشور از خراسان تا سیستان و بلوچستان و نیز حوزه‌های مرکزی که میزان سرانه آب قابل تجدید در آنها از میزان متوسط کشور به مراتب پایین‌تر است، ارقام متوسط سرانه آب کشور در سال‌های آینده به مفهوم ورود ایران به مرحله تنش آبی و کم آبی خواهد بود.

 مشکل اصلی ما مدیریت آب های جاری است

"پیمان فروزش" عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو یا هفته نامه مندیل سیستان تأمین آب را از بحران‌های پیش رو می‌داند و با تأکید بر این که مدیریت منابع از مهمترین مباحث امروز است می‌گوید: منابع آبی از مهمترین منابع انرژی ذخیره در دنیاست که از این منابع می‌توانیم استفاده‌های مختلفی داشته باشیم.

نماینده مردم زاهدان در خصوص مدیریت آب با اشاره به این که در بسیاری از کشورها این اتفاق افتاده است ایران را به لحاظ تاریخ و تجربه‌ا ی که در این زمینه پشت سر گذاشته است آماده می‌داند و می‌افزاید: ما در ایران از نظر منابع آبی و نزولات جوی، مشکل آب نداریم، مشکل بزرگ و اصلی ما مدیریت آبهای جاری است.

فروزش معتقد است سد‌سازی از راههایی است که درمدیریت منابع آبی نقش قابل توجهی دارد.

اما به گفته برخی کارشناسان برداشت بی‌رویه آب از آب‌های زیرزمینی یکی دیگر از مسائل اساسی کشور در بخش آب به شمار می‌آید که در حال حاضر مشکلات جدی را در کشور پدید آورده است. به همین دلیل نیز در بسیاری از نواحی کشور سطح سفره‌های آب زیرزمینی افت کرده و با توجه به خشکسالی‌های اخیر، افزایش بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی تشدید شده و خسارت‌های غیرقابل جبرانی را بر منابع آبی زیرزمینی کشور وارد آورده است. سدهای آبخیزداری در برخی مناطق با هدف پیشگیری از هدرروی آبهای زیر زمینی احداث می‌شود.

 حجم بالایی از آب های سطحی در سیستان و بلوچستان به هدر می‌رود

 "محمد قیوم دهقانی" نماینده مردم ایرانشهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به هدر‌روی حجم زیاد ی از آبهای سطحی در سیستان وبلو چستان مانند دیگر نماینده این استان معتقد است با توجه به پرآبی رودخانه و طغیان آنها در برخی از فصول، سیستان وبلوچستان برای مهار آبهای سطحی در استان هم‌چنان به سد‌سازی نیاز مند است ومعتقد است بسیاری از چاه‌های خشک شده با احداث و آبگیری سد‌ها دوباره پرآب شده‌اند. این نماینده در خصوص احداث سد‌های آبخیزداری می‌گوید: متأسفانه این سدها جز هزینه صرفه دیگری برای ما نداشتند.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی معتقد است بسیاری ازسدهای آبخیز داری در اثر عدم اجرای کارشناسی موفق نبود ه است. دهقانی معتقد است ساختن این سدها به نوعی دور ریختن اعتبارات بود.

مدیریت آب باید پیشگیری از هدر روی آب های پایین دست را در نظر داشته باشد

برخی از کارشناسان آب و آبخیزداری، سدها را شامل پیامد‌های مخرب بسیار ی از جمله زمین لغزش، تشدید فرسایش‌ها، آلودگی آب مخازن سد‌ها و منابع تأمین ‌کننده آن ، کاهش آب مخازن سد‌ها به دلیل تبخیر و خشکسالی‌ها و بی‌خاصیت شدن آنها در یک دوره طولانی، خشک شدن تالاب‌های پایین دست، خشک شدن بستر رودخانه‌ها در پایین دست و... می‌دانند و این پیامد‌ها را ناشی از بخشی نگری مدیریت آب، سوءمدیریت در حفظ و توسعه خردمندانه منابع آب عنوان می‌کنند. برخی معتقدند که می‌توان با آبخوان‌داری و آبخیزداری آب کشور را تأمین کرد، بدون اینکه به منابع طبیعی صدمه بخورد. برخی هم معتقدند که سد‌سازی بهترین گزینه تأمین آب در کشور است و با آبخوان‌داری و آبخیزداری نمی‌توان آب لازم را تهیه کرد. برخی دیگرهم مناطق مختلف رابرای یکی از این گزینه‌ها مناسب می‌دانند.

"عباسعلی نورا" نماینده مردم زابل و زهک آب را یکی از مسائل استراتژیک درآینده جهان می‌داند و مدیریت آن را مهمترین مسئله بشر عنوان می‌کند و دلیل آن را افزایش و رشد جمعیت بیان می‌کند. عضو کمیسیون برنامه وبودجه مجلس شورای اسلامی با تأکید بر این که تلاش ها برای مدیریت آب در مصرف بهینه، جمع‌آوری و پیشگیری از هدر روی است در لزوم سد‌سازی می‌گوید: درسد‌سازی باید به علاوه بر مدیریت آبهای پشت سد به پیشگیری از نابودی آبهای پایین دست توجه داشته باشیم.» نماینده زابل و زهک معتقد است این مسئله مانع از سد‌سازی نمی‌شود. نورا ادامه می‌دهد: «در سیستان و بلوچستان کارهای بسیاری در زمینه سد‌سازی انجام شده است و تا حدودی هم مؤثر بوده اما ما هنوز با آنچه باید انجام شود فاصله بسیاری داریم.

در زمان حاضر 587 سد کوچک و بزرگ با مجموع حجم مخزن 39 میلیارد و 845 میلیون متر مکعب در کشور وجود دارد که این تعداد تا پایان برنامه ششم به هزار و 265 سد افزایش می‌یابد. به گزارش سامانه خبری معاونت طرح وتوسعه شرکت مدیریت منابعآب ایران هم‌اکنون از مجموع 46سد در استان سیستان وبلوچستان 24 سد در مرحله مطالعاتی هستند. 4 سد به مرحله اجرا یی رسیده‌اند و 18 سد مورد بهره برداری قرار گرفته‌اند.