تلاش نماینده اسفراین برای جان‌بخشیدن به مادر این شهر
** جذابیت ایران در داشتن نقاط بکر و دست نخورده و کمتر شناخته شده است وگرنه مناظر طبیعی در بسیاری از نقاط جهان پراکنده و گسترده است و گردشگران می‌توانند به سراغش بروند. یکی از این نقاط بکر استان خراسان شمالی است. خراسان شمالی می‌تواند تا مدت‌ها میزبان مسافرانی باشد که یا علاقه‌مند طبیعت و تاریخ‌اند یا دوستدار مذهب و فرهنگ. به گزارش هفته‌نامه «ارمغان» خراسان شمالی «اسفراین» یکی از نقاطی است که درون خود تاریخی را جای داده است و می‌تواند گردشگران بسیاری را جذب کند.
در واقع مادر شهر اسفراین شهری تاریخی است که کمتر کسی به سراغش رفته و از آن بازدید کرده است. «بلقیس» شهری است تاریخی که می‌گویند قبل از اسفراین رونق داشته است و در پی مسدود شدن قنواتش مردم به سراغ اسفراین آمده‌اند. اما از این تاریخ روایت اندکی باقی‌مانده و درباره شهر تاریخی بلقیس بسیار کم تحقیق و کاوش شده و حتی این شهر به درستی معرفی نشده است. مردم اسفراین این روزها که حدوداً یک‌ماهی از سفر سوم رئیس‌دولت دهم به شهرشان می‌گذرد می‌خواهند بدانند از این خرابه تاریخی برای آنها امیدی هست یا آنجا جایی شده که فقط با دیدنش باید حسرت بخورند. در سفر سوم هیأت دولت به خراسان شمالی برای شهر تاریخی بلقیس هم اعتباری در نظر گرفته شد، اما جالب است که بدانید سال قبل هم اعتباری برای بلقیس در نظر گرفته شده بود. راستش نکته اینجاست که تا شهر تاریخی بلقیس برای اسفراینی‌ها نقطه اتکایی برای جهش و رونق نباشد فایده‌ای ندارد و همه در جست‌وجوی موافقت اصولی برای احداث کارخانه و... هستند.
با این حال دکتر هادی قوامی، نماینده اسفراین در مجلس شورای اسلامی پس از سفر سوم، نوید جان‌گرفتن دوباره شهر تاریخی بلقیس را داد. او در این‌باره می‌گوید: هنوز محدوده شهر تاریخی بلقیس که پس از ارگ بم دومین شهر خشتی ایران است، شناخته نشده. در سفر سوم هیأت دولت به خراسان شمالی اعتباری 3 میلیاردتومانی برای بخش میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری درنظر گرفته شد که هزینه‌کرد آن با اولویت در شهر تاریخی بلقیس است.
اما در همین حال فرماندار اسفراین بعد از انجام سفر سوم هیأت دولت خبر داد که مبلغ 50 میلیارد ریال اعتبار برای مرمت و احیای شهر تاریخی بلقیس در این شهرستان اختصاص یافت. حال باید دید این دو رقم در واقع کدام‌یک محقق شده و صحیح آن کدام است، زیرا همین مهرماه سال قبل نیز اعتباری بالغ بر 4 میلیارد ریال برای مرمت شهر تاریخی بلقیس اختصاص داده شد اما دردی را درمان نکرد و صرفاً حکم یک مسکن را داشت.
سال قبل معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفته بود سال گذشته هم مکان‌هایی که در آن حفاری‌های غیرمجاز انجام شده یا روزنه‌هایی در دیوارهای ارگ ایجاد شده بود، بازسازی شد و امسال (مهرماه 1388) مبلغ 4 میلیارد ریال برای مرمت و بازسازی و معرفی شهرتاریخی بلقیس اختصاص داده شده است. دژ بلقیس در مجاورت اسفراین که به شهر بلقیس شهرت دارد عظیم‌ترین میراث خشتی ایران بعد از ارگ بم است که در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از شهرهای مهم در حاشیه جاده معروف ابریشم قرار داشته است.
این شهر باستانی که در 3 کیلومتری جنوب غربی اسفراین قرار دارد براساس اسلوب معماری ساسانی ساخته شده است. همچنین محمد محمدزاده، فرماندار اسفراین گفته است: با حفظ و شناساندن شهر تاریخی بلقیس می‌توان این خطه را به یک قطب مهم گردشگری تبدیل کرد. در جریان دور دوم سفر رئیس‌جمهور به خراسان شمالی نیز برای انجام کاوش، گمانه‌زنی و راه‌اندازی پایگاه میراث فرهنگی در شهر تاریخی بلقیس، مصوبه ویژه‌ای در نظر گرفته شد که این مصوبه اجرایی شده است.
خرابه‌های کهن اسفراین که امروز از آن به عنوان شهر بلقیس نام برده می‌شود دارای بقایای ارگ و خندق اطراف آن، بخش‌هایی از حصار گرداگرد شهر، بقایای مقبره شیخ آذری، ویرانه‌های معروف به منارتپه و یک گورستان وسیع در نزدیکی دروازه شرقی بوده که مجموع مساحت آنها 14 هکتار است. ارگ بلقیس در زمره بزرگ‌ترین آثار کهن خشتی و گلی ایران به‌شمار می‌رود و قدمت آن به پیش از اسلام برمی‌گردد و دوران شکوفایی آن نیز به تاریخ صدر اسلام می‌رسد. این بنای تاریخی که در 3 کیلومتری جنوب غربی شهر اسفراین واقع شده است در سال 1380 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. براساس نوشته‌های بارتولد، تاریخدان، «اسفراین در سنه 1731 میلادی به دست افاغنه ویران شده است و این دوران معاصر تا اواخر سلطنت شاه طهماسب و روی کار آمدن نادر شاه است. در دوره حکومت نادرشاه تا سلطنت ناصرالدین شاه قاجار از حوادث روزگار در امان نبوده است بر اثر ویران شدن شهر و به‌ویژه کور شدن قنوات متعددی که شهر قدیمی اسفراین را مشروب می‌ساخته، مردم به‌تدریج کوچ کرده و درمکان فعلی شهر اسفراین به ساختن قلعه کوچکی پرداخته‌اند بعداً آنچه در دوره قاجاریه راجع به اسفراین نوشته‌اند، مربوط به شهر جدید اسفراین است.» این در حالی است که علی‌اکبر وحدتی، مسئول مرکز پژوهش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفت‌وگو با فارس با اشاره به کشت محصولات کشاورزی در داخل خندق‌های این شهر تاریخی، تسطیح برخی از تأسیسات داخل شهر و بخش بزرگی از حصارها توسط افراد سودجو گفته بود: به دلیل تعرض کشاورزان به حریم این شهر تاریخی، کار گمانه‌زنی در بخش‌های مورد نظر به سهولت انجام نمی‌شود. برخی آثار مکشوفه از جمله سردابه‌ها و برخی از کارگاه‌های کاوش در این مدت توسط افراد سودجو تخریب یا به سرقت رفته است که در این زمینه مسئولان قضایی، امنیتی و انتظامی این شهرستان باید در این زمینه با جدیت بیشتری با متخلفان برخورد کنند.
به گفته مسئول مرکز پژوهش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری خراسان شمالی حریم شهر تاریخی بلقیس اسفراین، دومین شهر گلی پس از ارگ بم بالغ بر 135 هکتار است که متأسفانه طی سال‌های گذشته، شرکت آب منطقه‌ای استان نیز با عبور خطوط لوله آب به بخش قابل‌توجهی از این شهر تاریخی آسیب وارد کرده که این شرکت نسبت به تغییر مسیر لوله و انتقال آن از حریم این شهر تاریخی ملزم و متعهد شده است.
