خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرگزاری خانه ملت از روابط عمومی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، فرمان مشروطه در اصل فرمان تشکیل مجلس شورای ملی است که مظفرالدین شاه قاجار در ۱۳ مرداد ۱۲۸۵ خورشیدی امضا کرد و یک روز بعد در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ صادر شد. مظفرالدین شاه با امضای این فرمان درخواست متحصنین در جنبش مشروطه ایران را پذیرفت و با مشارکت مردم در امر حکومت موافقت کرد و بدین ترتیب در سرزمین ایران برای نخستین بار حکومت مشروطه تاسیس شد. خطاب فرمان به صدر اعظم، یعنی میرزا نصرالله خان مشیرالدوله است که خود در تهیه آن و راضی کردن شاه به امضای آن کوشش کرده بود. اصل فرمان به خط و انشای احمد قوام است.

پس از صدور فرمان مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی، «لوح عدل مظفر»، بر سر در کاخ بهارستان یعنی ساختمان مجلس شورای ملی، نصب شد. حروف ابجد این عبارت  برابر می‌شود با 1324 که نشان‌دهنده تاریخ قمری سالی است که فرمان مشروطیت از سوی مظفر الدین شاه صادر شد. (سال ۱۳۲۴  هجری قمری برابر است با ۱۲۸۵  هجری شمسی)

در فرهنگ دهخدا آمده‌ است این دو کلمه ماده تاریخ مشروطیت ایران است به «حساب جمل» مطابق ۱۳۲۴ هجری قمری یعنی تاریخ گشایش مجلس. این عبارت به معنای عدالت مظفرالدین شاه قاجار است که با برپایی آن بر سر در مجلس نشانگر مشروطیت و نام پادشاه امضا کننده و نخستین پادشاه اجرا کننده آن باشد.

«لوح عدل مظفر» که لوح فلزی است را سید عبدالرزاق از شهدای مشروطه با خط محمدرضا کلهر ساخت. این پلاک در درگیری های پس از به توپ بستن مجلس آسیبی ندید و به تدریج مهم ترین مشخصه مجلس شناخته شد.

در دوره پهلوی اول به دلیل تضادی که رضاخان با قاجاریه داشت، عدل مظفر را از سردر مجلس به زیر آوردند اما در ۱۹ آبان ۱۳۲۰ بعد از خروج رضاشاه از ایران به جای نخست خود بازگشت تا شاهد زنده حوادثی باشد که تا سال ۱۳۵۷ بر مجلس رفت.

در روزهای نخستین بعد از انقلاب ۱۳۵۷ این پلاک همراه دو شیر از سر در مجلس پایین آورده شد و پشت مجلس رها شد. استاد عبدالحسین حائری، نخستین رئیس کتابخانه پس از انقلاب، درباره پیدا شدن این پلاک گفت: «در اوایل سال ۱۳۵۸ خبردار شدیم مجسمه شیرها همراه این پلاک پشت ساختمان مجلس مشروطه رها شده‌اند. «عدل مظفر» شکسته شده بود. من و همکارانم تکه‌های آن را جمع‌آوری کردیم و آن ها را به مخزن کتابخانه مجلس انتقال دادیم.»

پس از راه‌اندازی موزه مجلس، این پلاک به عنوان یکی از یادگارهای تأسیس مجلس بازسازی شد و تکه‌های آن پس از ترمیم و مرمّت، در یک قاب کنار هم جای گرفتند. این لوح اکنون در موزه مجلس در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.معرفی از: محمدحسن خلیلی (مدیر موزه مجلس)./

 پایان پیام