خبرگزاری خانه ملت

آنچه اهمیت این روز و تلاش برای کاهش مصرف دخانیات را به‌عنوان زنگ خطری به مسئولان اجرایی کشور گوشزد می‌کند، نه خسارات فراوان مالی، بهداشتی و روانی حاصل از مصرف دخانیات، که افزایش چشمگیر آن در کشورهای در حال توسعه است.

براساس آمار سالانه شش هزار میلیارد تومان تنها در کشور ایران دود می‌شود و خسارت‌های ناشی از سوءمصرف مواد در کشور نیز 20 هزار میلیارد تومان است. نکته قابل توجهی که اکبر رنجبرزاده، نماینده مردم اسدآباد و رئیس فراکسیون مبارزه با مواد‌مخدر در گفت‌وگو با هگمتانه به آن اشاره می‌کند، این‌که قوانین بسیار جامعی برای مبارزه با دخانیات وجود دارد، اما مشکل این قوانین نبود ضمانت اجرایی برای آن‌هاست.

* روز دهم خردادماه روز بدون دخانیات نامگذاری شده است. با توجه به این‌که مصرف دخانیات در جهان به نوعی اپیدمی تبدیل شده است، برای مقابله با این بحران چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟

در سفری که چندی پیش از سوی کمیسیون بهداشت و درمان به مسکو داشتیم، موضوع اجلاس که 160 کشور نیز در آن حاضر بودند، بررسی بیماری‌های غیرواگیر بود. نکته جالب اینجاست که همه این 160 کشور موضوع مبارزه با دخانیات را در سرلوحه برنامه‌های خود داشتند و منشا اکثر بیماری‌های غیرواگیر را مصرف دخانیات عنوان کردند. در واقع مصرف دخانیات هم سلامت بشر را به خطر می‌اندازد، هم اقتصاد کشورها را، همچنین بهره‌وری انسانی و نیروی فعال کار را مورد تاثیر قرار می‌دهد. همه ما در 160 کشور، بر برنامه‌ریزی و اجرای قانون در این زمینه اتفاق نظر داشتیم، بنابراین امسال از طرف سازمان بهداشت جهانی، امسال روز جهانی مبارزه با دخانیات را به نام اجرای دقیق قوانین مربوط به کنترل دخانیات که باید اجرایی شود، نام‌گذاری کرده‌اند.

* قبل از این‌که به قوانین موجود در کشور درباره دخانیات بپردازیم، لطفا به‌صورت آماری درباره میزان مصرف دخانیات در کشور و صدمات و لطمات ناشی از آن اشاره کنید.

متأسفانه بیش از 25 درصد جمعیت کشور درگیر مسئله دخانیات هستند و در واقع باید گفت بیش از نیمی از جمعیت کشور به‌صورت غیرمستقیم در معرض خطر مواد دخانی قرار دارند. خسارت ناشی از مصرف مواد دخانی در کشور 6 هزار میلیارد تومان است که هزار و 800 میلیارد آن به‌صورت مستقیم دود می‌شود و غریب 3 برابر آن برای درمان بیماری‌های ناشی از مصرف آن است. از نظر اقتصادی نیز کاهش بهره‌وری و ناراحتی‌ها و مشکلات خانوادگی از دیگر اثرات منفی مواد دخانی است. انواع سرطان‌ها، نارسایی‌های ریوی و قلبی- عروقی در مجموع هزینه‌ای بالغ بر 20 هزار میلیارد تومان برای کشور دارد.

* شما در جایی از اجرایی نشدن قوانین مربوط به دخانیات گلایه کردید. این قوانین چه هستند و چرا به مرحله اجرا در نمی‌آیند؟

قوانین بسیاری وجود دارد، از تصاویر هشدار‌دهنده روی پاکت‌های سیگار که می‌باید یک دوم سطح سیگار را در بر بگیرد و نشان‌دهنده مضرات سیگار باشد که متأسفانه چند وقتی است کم رنگ شده تا شناسایی عاملان فروش، سن افرادی که مجاز به مصرف و خرید سیگار هستند، ممنوعیت نخ فروشی سیگار که هرگز به اجرا در نیامده است. قاچاق سیگار هم بازار داخلی را تحت‌تأثیر قرار داده است. در مجموع مجلس باید سالانه قوانین را مورد بازبینی قرار دهد، اما چون اصل قانون اجرا نمی‌شود، این بازبینی نیز صورت نمی‌گیرد. امروزه یکی از عوامل اصلی در بازدارندگی مصرف دخانیات در جهان مالیات و عوارض تولید سیگار است که این امر هم در کشور مورد بی‌توجهی است. به‌دلیل اجرا نشدن همین قوانین و تبلیغات گوناگون برای ترویج سیگار شاهد آن هستیم که میزان مصرف در کشورهای درحال توسعه سالانه افزایش می‌یابد، در حالی که در کشورهای پیشرفته که تولید‌کنندگان اصلی سیگار هستند، این مصرف رو به کاهش دارد.

* به قاچاق سیگار اشاره کردید، آیا آمار دقیقی از میزان قاچاق سیگار وجود دارد؟

قاچاق سیگار به کشور سالانه نزدیک به 18 تا 20 میلیارد نخ است که برخی آمار آن را تا 25 میلیارد هم ذکر کرده‌اند. خوشبختانه اخیرا توجه به جلوگیری از قاچاق سیگار افزایش یافته است و گزارشاتی که به ما می‌رسد نشان می‌دهد کشفیات سیگار قاچاق رو به افزایش است و امیدواریم با آهنگ بیشتری شدت یابد.

* مرگ و میر ناشی از مصرف سیگار تا 3 برابر تصادفات رانندگی است. چرا این آمار که عدد بالایی را در بر می‌گیرد، بازتاب عمومی در جامعه نمی‌یابد و مجلس برای این امر چرا اقدامی صورت نمی‌دهد؟

بله، میزان مرگ و میر ناشی از دخانیات در کشور سالانه 60 هزار نفر است؛ یعنی چیزی در حدود 2 تا 3 برابر تصادفات جاده‌ای کشور. اما مجلس راهکارهایی در این حوزه ارائه داده است، از جمله این‌که آموزش سوءمصرف دخانیات باید در مدارس صورت بگیرد. وزارت صنایع و معادن و وزارت فرهنگ و ارشاد باید در این زمینه تبلیغ کنند. صدا و سیما نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین رسانه کشور لازم است در این زمینه تبلیغ و آگاهی بخش باشد، اما متأسفانه آنگونه که موضوع قابل اهمیت است، در مرحله اجرا این حساسیت‌ها دیده نمی‌شود. به هرحال مجلس قوانین ویژه تصویب کرده که باید به اجرا در بیاید و نمی‌آید.

* به‌عنوان سؤال آخر اجازه دهید به سراغ مصرف بی‌رویه قلیان در اماکن عمومی که روز به روز نیز بر مکان‌های عرضه آن افزوده می‌شود و امروزه به‌عنوان تفریحی برای جوان‌ها تبدیل شده است، برویم. مصرف قلیان نیز جزو موارد سوءمصرف مواد دخانی محسوب می‌شود، اما چرا جلوی رشد و گسترش آن گرفته نمی‌شود و آیا برای کنترل آن نیز قانونی وجود دارد؟

بله، یکی دیگر از مواد قانونی که به اجرا در نمی‌آید، ممنوعیت مصرف مواد دخانی در اماکن عمومی است. خطر یک بار مصرف قلیان که روز به روز نیز مصرف آن افزایش می‌یابد برابر است با صد نخ سیگار و صدمات بسیاری به قلب و عروق وارد می‌سازد، اما برای کنترل آن اقدام خاصی صورت نمی‌گیرد. در مجموع یکی از روزهای هفته مبارزه با دخانیات، با عنوان روز مبارزه خانواده با دخانیات نامیده شده است. در واقع خانواده‌ها باید در شرایط کنونی به اشکال مختلف با دخانیات و مصرف آن مبارزه کنند. از سوی دیگر قوانین نیز باید کامل‌تر شود و ضمانت اجرایی پیدا کند. کوتاهی‌ها در این زمینه تنها خسارت انسانی، اقتصادی و درمانی را به همراه دارد و بخش قابل توجهی از درآمد‌های کشور یعنی چیزی در حدود 20 هزار میلیارد تومان فقط صرف مصرف مواد می‌شود.