خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرگزاری خانه ملت، عطاء‌الله رفیعی آتانی در جمع محققان، پژوهشگران و اعضای هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)  با اشاره به اینکه امروز در حوزه‌های مختلف پیشرفت، عدالت، اقتصاد، اجتماع، فرهنگ و مهم‌تر از همه میزان مداخله دولت در زندگی مردم، به یک نظریه مبنا نیاز داریم که دلالت‌های اثرگذار خود را در عرصه‌های زندگی ارائه دهند، گفت: از منظر سیاستگذاری و قانون‌گذاری هنوز معلوم نیست دولت تا چه اندازه باید در ابعاد گوناگون زندگی مردم دخالت داشته باشد، در اکثر موارد مانند عفاف و حجاب، اقتصاد، فرهنگ و سیاست این بلاتکلیفی وجود دارد.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی داشتن نظریه پایه، مسئله‌شناسی، مطالعات میدانی، شناخت اولویت‌ها و ارائه راهکار را از جمله فرآیندهای پنج‌گانه مطالعات سیاستگذارانه در مراکز علمی پژوهشی کشور دانست و گفت: فرآیند مطالعات سیاستگذارانه علوم انسانی در مراکز علمی پژوهشی کشور باید مبتنی بر متن زندگی مردم باشد

رفیعی آتانی با اشاره به ظرفیت نظام اسلامی در حوزه مبانی دینی و فقهی، عنوان کرد: ما این ظرفیت را داریم که به همه این مسائل و سوالات پاسخ دهیم و شفاف بگوییم دولت چرا و چقدر باید در زندگی مردم مداخله کند و چه نوعی از مداخله را باید داشته باشد. این موضوع مهم‌ترین پرسش فلسفه سیاسی و حکمرانی سیاستگذاری است که باید توسط محققان و پژوهشگران علوم انسانی پاسخ داده شود.

محققان علوم انسانی پاسخ دهند؟

وی با اشاره به اینکه غایت فعالیت‌های دولت در حوزه عدالت خود را نشان می دهد، گفت: متاسفانه در زمینه عدالت هم نظریه مبنایی مشخص نداریم، در حالی که این از نیازمندهای اصلی نظام قانونگذاری و سیاست‌گذاری است تا معیار و ملاک تخصیص‌ها باشد.

رفیعی آتانی ادامه داد: اگر نظریه عدالت نباشد معلوم نیست ملاک یا میزان تخصیص بودجه در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی فرهنگی کشور بر چه اساسی تعیین خواهدشد، بسیاری از آرمان‌ها و مبانی بلند ما مانند عدالت، در ذیل تعیین تکلیف میزان مداخله دولت نیز روشن خواهد شد.

چالش‌های برنامه هفتم توسعه

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به نقدهای وارد شده بر برنامه هفتم توسعه و نبود نظریه‌ای منسجم در این زمینه گفت: تمام نقدهایی که به دولت‌های گذشته از نظر مبانی داشتیم، به این برنامه وارد است، مشکل اصلی این برنامه و برنامه‌های گذشته، همه ناشی از فقر نظریه است و ارتباط زیادی به اعتقاد و ایمان افراد ندارد.

نظریه مقدم بر مسئله

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در بخش دیگر صحبت‌های خود ضمن بیان اینکه داشتن نظریه مبنا در حوزه‌های پیشرفت، عدالت، میزان مداخله دولت در اقتصاد، اجتماع، فرهنگی و ... مقدم بر مسئله‌شناسی است، گفت: در تشخیص مسئله هم بنیاد نظری نیز مهم است، یعنی اینکه چه چیزی مسئله و یا اولویت باشد یا نباشد را آن چارچوب نظری مشخص می‌کند.

رفیعی آتانی با اشاره به اینکه در بحث کنترل جمعیت در دهه 70، به عینه تاثیر آن چارچوب فکری و نظری را ملاحظه کردیم، اضافه کرد: شاید آن برنامه از جمله برنامه‌هایی بود که با استقبال مواجه شده بود، البته مهم‌تر از همه همراهی برخی فقها بود. بعد از بررسی چرایی اجرای آن سیاست و همراهی فقهی با آن، مشخص شد که تحلیل‌ها همه بر مبنای اقتصاد بود، آن نظام تحلیل‌های اقتصادی بر این باور بود که جمعیت باید کنترل شود، فتاوای همراه نیز همه تحلیل اقتصادی داشتند. بنابراین ما باید با دستگاه فکری خود روی مبانی اسلامی کار و مسائل مهم و اولویت‌دار را  فهرست کنیم تا به مسائل واقعی و کلان مسئله‌های کشور برسیم.

ضرورت مطالعات میدانی برای محققان علوم انسانی اسلامی

وی با اشاره به اینکه بعد از شناسایی مسئله واقعی و اساسی از طریق دستگاه فکری، نیازمند شواهد و کارمیدانی هستیم، گفت: حتی اگر طبق دستگاه فکری و نظری خود به مسئله‌ای برسیم، اما شواهد و قرائن کافی در اختیار نداشته باشیم که نشان بدهد شما مسئله را خوب دیده‌اید، کافی نیست، بنابراین باید مطالعات میدانی داشته باشیم.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: اولویت‌ها، نیازمندی‌ها و کلان مسئله‌ها را تنها با مطالعات میدانی می‌توان به دست آورد، نمی‌توان در ذهنیت و خلوت خود یا در کتابخانه و موسسه بدون درک واقعیت‌های بیرون، در مور مسائل مهم کشور تصمیم‌گیری کرد. مطالعات اجتماعی، رشته های علوم انسانی خیلی نیاز دارند که در صحنه و متن زندگی واقعی مردم باشند.

رفیعی آتانی همچنین با اشاره به اینکه علوم انسانی به دلیل عدم حل مسئله در بحران است، گفت: علوم انسانی به خاطر اینکه در متن مسائل نیست، مسئله  اصلی را نمی‌فهمد و درک درستی از  آن ندارد. بنابراین، علوم انسانی و اجتماعی باید صحنه ‌واقعی را خوب بفهمد تا به مسئله برسد. گام نهایی ما باید ارائه راه‌حل‌ها برای حل مسئله بر اساس مبنا باشد، راه‌حل‌ها را باید از مبانی استخراج کنیم، راهکارها و تصمیم گیری ها از تئوری‌های پایه بیرون می‌آید. آنکه به اقتصاد آزاد قائل است، همه راه‌حل را در همین مبنا جستجو می‌کند و خود را در جاهای مختلف از جمله برنامه‌های توسعه نشان می‌دهد.

نیاز به تاثیر اثباتی دین در زندگی اجتماعی

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مبانی ما در سیاستگذاری وتصمیم‌گیری مبانی دینی و فقهی است، گفت: ما به تاثیر اثباتی دین، معارف دین در زندگی اجتماعی نیاز داریم و مرکز تحقیقات اسلامی مجلس دنبال این است که این نوع معارف و اثرگذاری‌های آن را در نظام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری جدی‌تر کند.

رفیعی آتانی ادامه داد: تجربه ثابت کرده که همچنان فقه مهم‌ترین دانش ما برای اثرگذاری در اداره کشور است، علت آن است که فقه حرف‌های روشن و گزاره‌های دقیق و شفاف دارد، که می‌توان  با آن مسئله را حل کرد. محققان ما با روش فقهی، گزاره‌هایی را تولید کنند که در عرصه رفع مشکلات و چالش‌های نظام تصمیم‌گیری اثرگذار باشد./

پایان پیام