خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز در گزارشی با عنوان «پویاشناسی آلودگی هوا» اظهار داشت آلودگی هوا ازجمله معضلات محیط‌زیستی است که بسیاری از کشورهای جهان با آن دست‌به‌گریبان هستند. بررسی وضعیت کشورهای مختلف از نظر آلودگی هوای ذرات معلق نشان می‌دهد ایران در سال 2022 با غلظت μg/m³ 32.5  در رتبه 21 آلوده‌ترین کشورهای جهان قرار داشته که بیش از 6 برابر دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی و بیش از 2.5 برابر استاندارد ملی ایران بوده است. مقایسه نتایج مربوطه برای سال‌های مختلف بیانگر سیر صعودی آلاینده PM2.5 در کشور طی پنج سال اخیر است.

این گزارش با بررسی  نتایج گزارش‌های کمی‌سازی منتشر شده ازسوی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی  اعلام کرده طی سال‌های 1395، 1396، 1397، 1398، 1399 و 1400 به‌ترتیب به‌طور میانگین 13,321 ، 11,093 ، 10,235 ، 9,905 ، 11,129 و 20,837 نفر مرگ کل (همه علل) منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 در 27 شهر کشور با جمعیت تقریبی 35 میلیون نفر است. علاوه‌بر خسارات فوق، آلودگی ‌هوا پیامدهای منفی دیگری را در بخش‌های مختلف کشور نظیر تعطیلی مدارس، ادارات و کسب‌و‌کارها، مهاجرت نخبگان، کاهش کیفیت زندگی و خسارت به مردم از منظر سلامت روحی و روانی را به‌همراه داشته است.

نتایج این گزارش در حوزه قانون‌گذاری نشان می‌دهد که آخرین قانون جامع در حوزه آلودگی‌ هوا، قانون هوای پاک است که در سال ۱۳96 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. به‌طور خلاصه از بین 56 ماده مقرر در قانون هوای پاک و آیین‌نامه فنی آن اجرای ۲۲ ماده به‌صورت ضعیف، ۱7 ماده متوسط و ۱7 ماده خوب، برآورد کارشناسی شده ‌است. بنابراین بیشترین وزن کیفیت اجرا مربوط به اجرای ضعیف و پس از آن اجرای متوسط و خوب بوده است. با این توصیفات به‌طورکلی دستگاه‌های اجرایی در اجرای قانون هوای پاک و آیین‌نامه فنی آن عملکرد ضعیف رو به متوسط داشته‌اند.  

در این گزارش سعی شده  معضل آلودگی هوای شهرهای کشور با استفاده از مدل علی و حلقوی مورد تحلیل پویایی‌شناسی قرار گیرد. در نقطه مرکزی این مدل به تولید آلودگی اشاره شده ‌است که طبعاً شامل منابع انتشار آلاینده‌های ثابت و متحرک در کنار آلاینده‌های طبیعی است. منابع انتشار متحرک عبارتند از: خودروها، موتورسیکلت‌ها و سیستم حمل‌ونقل عمومی که میزان آلایندگی آنها تحت‌ تأثیر مقدار ترافیک نیز است. ازطرف‌دیگر منابع انتشار ثابت شامل آلودگی ناشی از مصرف انرژی در صنعت و بخش خانگی است که تحت تأثیر کیفیت سوخت قرار دارد. از دیگر منابع انتشار آلاینده‌ها می‌توان به پایانه‌های مسافربری و جایگاه‌های سوخت اشاره کرد که سالیانه مقدار زیادی آلودگی را وارد هوای شهر می‌کنند. الگوی توسعه شهری و توسعه متوازن شهرها از عواملی هستند که موجب تشدید آلودگی ‌هوا و کاهش خود پالایی محیطی می‌شوند.

گزارش مرکز پژوهش‌ها با اشاره به پدیده توسعه نامتوازن شهری تصریح کرده چنین موضوعاتی عواقبی چون تمرکز مراکز تولید و جذب سفر را به‌دنبال دارد که موجب افزایش نیاز به سفرهای بین‌منطقه‌ای شده و آلودگی بیشتر از منابع انتشار متحرک را به‌همراه می‌آورد. کاهش کیفیت هوا پیامدهای مختلفی را به‌همراه دارد که در اثر آن جامعه متقابلاً واکنش‌هایی را خواهد داشت. اصلی‌ترین پیامد کاهش کیفیت هوا افزایش خسارات سلامتی است که موجب مرگ‌و‌میر و افزایش معنادار بیماری‌های مختلف می‌شود. وضعیت اقتصادی نامطلوب اگرچه ممکن است تا حدودی استفاده از خودروهای شخصی را به‌دلیل افزایش هزینه‌ها کاهش دهد؛ ولی از‌طرف‌دیگر موجب کاهش کیفیت نگهداری و سرویس آنها شده و می‌تواند میزان انتشار آلاینده‌ها را افزایش دهد.

این گزارش افزایش کیفیت حکمرانی در مسائل مربوط به ترافیک و حمل‌ونقل را ازجمله راهکارهای اثربخشی می‌داند که به‌منظور کاهش انتشار آلاینده‌های هوا در دسترس است. افزایش کیفیت حکمرانی می‌تواند به شکل‌های مختلفی مانند غیرحضوری شدن خدمات، واقعی‌سازی قیمت سوخت و ارتقای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری فرصت بروز پیدا کند. افزایش کیفیت حکمرانی همچنین می‌تواند به اتخاذ و یا تسریع در پیاده‌سازی و کیفیت سیاست‌ها منجر شود همچنین وضع قوانین و تدوین برنامه‌های جامع مدیریت هوا و اجرای کارآمد آن و همچنین وضع تعرفه‌های گمرکی و تخصیص اثربخش منابع مالی به‌منظور نوسازی و بازسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی ازجمله نتایج بهبود کیفیت حکمرانی در موضوع کیفیت هواست. به‌طورکلی افزایش کیفیت حکمرانی می‌تواند به اتخاذ راهکارهای اثربخش برای کنترل آلودگی ‌هوا و پیاده‌سازی کاراتر آنها شود.



متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید./

پایان پیام