به گزارش خانه ملت؛ دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش «ظرفیت‌شناسی گردشگری جزیره ابوموسی (۱): موضوع ماده (۶۱) قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران» آورده که خلیج‌فارس، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق راهبردی جهان، از ظرفیت‌های کم‌نظیری در حوزه گردشگری برخوردار است.

در ادامه این گزارش تصریح شده که جزیره بوموسی، با موقعیت استثنایی خود در دهانه تنگه هرمز، ازجمله این دارایی‌های ارزشمند است که قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری طبیعی و فرهنگی را دارد. این جزیره با ویژگی‌هایی نظیر سواحل بکر، تنوع زیستی، میراث تاریخی و چشم‌اندازهای کم‌نظیر، می‌تواند مقصدی جذاب برای گردشگران با سلایق مختلف باشد.

براساس یافته‌های این گزارش بررسی‌ها نشان می‌دهد که بوموسی از ظرفیت بالایی برای توسعه انواع گردشگری، ازجمله طبیعت‌گردی، گردشگری فرهنگی، علمی و نجومی برخوردار است. همچنین، آئین‌های بومی، صنایع‌دستی و موسیقی محلی، غنای فرهنگی این جزیره را دوچندان کرده‌اند. بااین‌حال، محدودیت‌های زیرساختی، چالش‌های زیست‌محیطی و مسائل ژئوپلیتیکی، توسعه سریع گردشگری در این منطقه را با دشواری مواجه کرده‌اند.

در ادامه توضیح داده شده که برای بهره‌برداری مناسب از این ظرفیت‌ها، ضروری است توسعه گردشگری در بوموسی به‌صورت مرحله‌ای، برنامه‌ریزی شده و مبتنی ‌بر هویت بومی و ملی دنبال شود. در این چارچوب، آغاز فعالیت‌ها با گردشگری تخصصی و هدفمند (مانند طبیعت‌گردی)، همراه با تقویت زیرساخت‌های ضروری و حفاظت از محیط‌زیست، می‌تواند پایه‌ای مطمئن برای پیشرفت آینده گردشگری ایجاد کند.

همچنین، تقویت برند هویتی بوموسی به‌عنوان نمادی از مقاومت و تاریخ ایران در خلیج‌فارس، به جذب گردشگران و ایجاد اشتغال برای جامعه محلی یاری می‌رساند. تحقق این هدف، نیازمند شکل‌گیری یک نظام حکمرانی مقصد روشن و کارآمد است که در آن، نهادهای محلی، ملی و بخش خصوصی، با تقسیم‌کار مشخص و هم‌افزایی نهادی، مسیر توسعه متوازن گردشگری جزیره را هدایت کنند.

در بخش یافته‌های کلیدی این گزارش نیز محورهای مختلفی مورد اشاره قرار گرفته است. اولین محور موقعیت و توپوگرافی است. در توضیح آن بیان شده که بوموسی با مساحت ۱۲.۸ کیلومتر مربع، دارای سواحل بکر، ارتفاعات محدود است و کوه حلوا در جزیره به‌عنوان نماد تاریخی و طبیعی به‌شمار می‌آید. این ویژگی‌ها امکان توسعه گردشگری ساحلی، منظر و ماجراجویانه را فراهم می‌آورد.

در این گزارش گفته شده که ظرفیت‌های زیست‌محیطی هم باید مدنظر قرار گیرد. تنوع زیستی دریایی (مرجان‌ها، لاک‌پشت‌ها، پرندگان مهاجر)، پوشش گیاهی شورپسند و وجود جنگل‌های حرا، فرصت‌های کم‌نظیری برای طبیعت‌گردی ایجاد می‌کند؛ درعین‌حال، آسیب‌پذیری بوم‌شناختی  ضرورت تعریف ظرفیت تحمل زیست محیطی گردشگری جزیره را ایجاب می‌کند. همچنین، بررسی‌های ماهواره‌ای اخیر همچنین نشان می‌دهد که آلودگی نفتی و تخریب زیستگاه‌های دریایی روندی فزاینده دارد و نیاز به مدیریت بحران زیست‌محیطی به‌شدت احساس می‌شود.

در ادامه این گزارش به میراث ملموس و ناملموس این جزیره پرداخته شده و آمده که محوطه‌های باستانی، آب‌انبار تاریخی، صنایع‌دستی دریایی، موسیقی محلی و آئین لنج‌سازی خلیج‌فارس به‌عنوان میراث ناملموس، پشتوانه‌ای ارزشمند برای برندسازی فرهنگی و تقویت هویت ایرانی - ‌اسلامی در جزیره بوموسی است.

در این گزارش بیان شده که ساختار اجتماعی-اقتصادی یکی دیگر از محورهایی است که باید مدنظر قرار گیرد. در توضیح این محور آمده که جمعیت جزیره عمدتاً متکی بر صیادی و مشاغل دولتی است. حضور خانواده‌های بومی و ترکیب فرهنگی فارس و عرب، بستر مناسبی برای گردشگری خانواده‌محور و ارتقای نقش زنان در بازار کار را فراهم می‌سازد.

در این گزارش به نظام اداری و سازمانی جزیره بوموسی هم پرداخته  و اشاره شده است که استقرار نهادهای نظامی، انتظامی و ادارات دولتی (آموزش و پرورش، شیلات) در جزیره، علاوه‌بر تضمین امنیت، ظرفیت نهادی مناسبی برای پشتیبانی از توسعه گردشگری و هماهنگی بخشی میان ذی‌نفعان به‌شمار می‌رود.

در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان شده که سیاست‌های سرمایه‌گذاری هم باید مدنظر قرار گیرد. در این گزارش آمده که طبق مصوبات اخیر، مجموعه‌ای از مشوق‌های اقتصادی مانند معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات بانکی کم‌بهره، واگذاری زمین و تسهیل صدور مجوز بوم‌گردی برای بوموسی تعریف شده است. هرچند این سیاست‌ها می‌تواند جذابیت سرمایه‌گذاری را افزایش دهد، اما ماهیت آنها صرفاً اقتصادی است و ابعاد حیاتی توسعه گردشگری، یعنی حفظ محیط‌زیست و صیانت از هویت فرهنگی، در آن به‌طور جدی دیده نشده است. بر این اساس، ضروری است که طراحی سیاست‌های سرمایه‌گذاری با شروط الزام‌آور زیست‌محیطی (تعیین ظرفیت تحمل، مدیریت پسماند، انرژی‌های پاک) و فرهنگی (ثبت میراث ناملموس، رعایت معماری بومی، ترویج سبک زندگی ایرانی - اسلامی) همراه باشد تا سرمایه‌گذاری‌ها در عین سودآوری، در راستای اهداف سیاست‌های کلان کشور باشد.

در ادامه به نقش‌پذیری منطقه‌ای اشاره شده و آمده که بوموسی به‌دلیل مجاورت با قشم و کیش و نزدیکی به مقصدهای بین‌المللی، قابلیت تبدیل شدن به بخشی از شبکه گردشگری جزایر خلیج‌فارس را دارد. این نگاه یکپارچه می‌تواند جریان «سرریز گردشگران» را از مقاصد اصلی به بوموسی هدایت کرده و فشار بر زیرساخت‌های محدود جزیره را مدیریت کند.

در بخش پیشنهادات این پژوهش هم بیان شده که سناریوی مطلوب توسعه بوموسی، توسعه مرحله‌ای و هویت‌محور با تأکید بر برند ملی ایران در خلیج‌فارس است. تحقق این سناریو نیازمند ایجاد ساختار حکمرانی مقصد (DMO)، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حیاتی با رعایت ظرفیت تحمل محیطی، و هم‌افزایی میان نهادهای محلی، ملی و بخش خصوصی است. فقط با چنین رویکردی می‌توان ابوموسی را از یک جزیره محدود، به مقصدی فرهنگی - هویتی و اقتصادی در سطح منطقه‌ای ارتقا داد.

در این گزارش همچنین پیشنهاد شده که برای هدایت توسعه گردشگری جزایر بوموسی در مدار حفظ فرهنگ و طبیعت، باید دولت آئین‌نامه‌ای تدوین کند که در آن ظرفیت قابل تحمل گردشگری بوموسی با تأکید بر نگاشت نهادی و ایجاد نظارت محلی فراهم شود.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید. /

پایان پیام