خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری خانه ملت؛ براساس گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی،در سال ۱۳۹۸ نرخ زاد و ولد با ۱۴.۵ تولد به ازای هر هزار نفر جمعیت کشور به کمترین حد خود در ۵۰ سال گذشته رسد، در این گزارش آمده است که از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۹۴ در کشور، میزان موالید افزایش داشت، اما پس از سال ۱۳۹۴ به علت خالی ‌شدن توان درونی جمعیت، تعداد تولدها با شیب تقریباً تندی شروع به کاهش کرد تا جایی که در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۸ نسبت به ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۷ این تعداد با ۱۳ درصد کاهش مواجه شد و کاهش بیش از ۹۲ هزار تولد را به همراه داشت با تمام آمار و ارقام عنوان شده جمعیت امروز ایران در مرز ۸۳ میلیون نفر قرار دارد؛ آمار جمعیتی کشور به سمت پیری در حرکت است و طبق پیش بینی کارشناسان اگر میزان زاد و ولد در کشور به همین میزان پیش رود در ۲۵ سال آینده ایران به عنوان کشور پیری شهره جهانیان می‌شود.

با تمام این تفاسیر سوال اصلی این است چرا بسیاری از زوجین ایرانی تمایلی به فرزند آوری ندارند؟ و  منابع موجود در کشور آیا کفاف ۸۳ میلیون ایرانی و یا بیشتر را می‌دهد؟

مدیریت ۸۳ میلیون ایرانی تنها با دست‌درازی به منابع نفتی و سرمایه‌های طبیعی نسل‌های بعدی ممکن شده است

بر اساس برخی محاسبات منابع طبیعی و فضایی کشور فقط جوابگوی زندگی مرفه ۳۰ میلیون نفر خواهد بود؛ مازاد بر این هزینه‌های فراوان سرزمینی به دنبال دارد. چنانکه همین الان هم مدیریت ۸۳ میلیون ایرانی تنها با دست‌درازی به منابع نفتی و سرمایه‌های طبیعی نسل‌های بعدی ممکن شده است.

مسئولین میانی در زمینه افزایش جمعیت درست عمل نمی‌کنند

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی سال گذشته خود با بیان اینکه افزایش فرزند باید به صورت یک فرهنگ دربیاید، تاکید می‌کند: «مسئولین میانی در زمینه افزایش جمعیت درست عمل نمی‌کنند.» در این بین بسته‌های تشویقی بهداشتی و درمانی، هدیه تولد فرزند به مادر، مشوق مالیاتی، امکان بازنشستگی مادران شاغل، قرض الحسنه به فرزند سوم و پنجم، تامین خوابگاه برای دانشجویان متاهل، بیمه تامین اجتماعی و… از جمله وعده و وعیدهای بود که در چند سال اخیر از طرف مسئولان به زوجین داده شده ولی در مرحله عمل با کمبود بودجه و هزاران دلیل و اما روبرو شد و به مرحله اجرایی شدن نرسید.

پنجره جمعیتی کشور مشخص است

 ایران تا سال ۱۴۲۰ یک پنجره جمعیتی مشخصی دارد و فقط ۲۰ سال فرصت دارد از گزینه جوان بودن خود استفاده کرده و تهدید پیری را به فرصت طلایی تبدیل کند؛ اگر گذری به تاریخ کشور بزنیم سیاست‌های افزایش و یا کاهش جمعیت در ارتباط با مسائل اقتصادی و سیاسی  بعد از انقلاب سه بار دستخوش تغییرات جمعیتی قرار گرفت؛ یکی روزهای ابتدای انقلاب که کشور درگیر جنگ بود و سیاست‌های افزایش جمعیت جزو اهداف اصلی مسئولان امر بود، مرحله بعدی همان پایان جنگ تحمیلی بود، یعنی اوایل دهه هفتاد که منابع کشور به دلیل جنگ تحلیل رفته بود و باید سیاست کاهش جمعیت در نظر گرفته می‌شد و مرحله سوم مربوط دهه اخیر است که میزان زاد و والد زوج‌های ایرانی به پایین‌ترین میزان ممکن ۵۰ سال گذشته رسید و سیاست افزایش جمعیت باید به هر طریقی که شده اجرایی شود چرا که ایران به سمت پیری در حرکت است.

سهیلا جلودارزاده عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد کاهش جمعیت به خانه ملت می‌گوید: افزایش سن ازدواج و شیوع نوعی نازایی در کنار رشد مشکلات اقتصادی در کشوری که تلاش می‌کند به سمت توسعه یافتگی پیش رود از جمله عواملی هستند که دست به دست هم داده تا سیر صعودی رشد  جمعیت به سمت نزولی شدن پیش رود.

رضایت به تک فرزندی

وی در ادامه تاکید می‌کند: امروزه اکثریت والدین علاقمند هستند فرزند آنها از بهترین امکانات بهرمند شوند بر همین اساس اقدام به کاهش زاد و ولد می‌کنند در برخی مواقع فقر اقتصادی چنان تمام ابعاد زندگی خانواده‌های ایرانی را تحت تاثیر قرار داده است که به تک فرزندی رضایت می‌دهند.

ناباروری در کمین زوج های ایرانی

جلودارزاده ناباروری را عامل دیگر کاهش جمعیت می‌داند و اعتقاد دارد: شیوع ناباروری در بین زوج‌های ایرانی به تازگی در حال گسترش است همین عامل به تنهایی نشات گرفته از مشکلاتی همچون آلودگی هوا ، مواد مصرفی هرمونی و تراریخته، امواج ناشی از پیشرفت تکنولوژی و... است؛ که منجر به کاهش باروری زوج‌های جوان شده است، اگر به مراکز «آی وی اف» مراجعه کنیم صف‌های طولانی نشان از مشکلات پنهانی در خانواده‌های ایرانی می‌دهد که منجر به کاهش باروری کشور شده است؛ حل کردن این مشکلات هزینه هنگفتی برای خانواده‌های ایرانی به همراه داشته است، از طرفی بالا رفتن سن ازدواج در میان دختران و پسران در این کاهش جمعیت کم بی‌‌تاثیر نبوده است.

افزایش جمعیت در شرایط کنونی نیاز به بهتر شدن شرایط اقتصادی دارد تا تبلیغات بی‌نتیجه

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی در مورد سیاست تبلیغات برای افزایش جمعیت یاد آور می‌شود: تبلیغات افزایش جمعیت زمانی می‌تواند تاثیرگذار باشد که انسان حق انتخاب داشته و بتواند انتخاب کند؛ ناگفته نماند گاهی به نام تبلیغات برخی از نهادها بودجه‌های را دریافت کرده و بی‌نتیجه به روش‌های گوناگون شروع به تبلیغات می‌کند که در شرایط کنونی اثر چندانی نداشته، زمانی که آرمان‌های مادی محور اصلی تمام زندگی می‌شود از اجاره بهاء منزل مسکونی گرفته تا خوراک و هزینه تحصیل فرزندان دیگر تبلیغات قدرت متقاعد کردن را نخواهد داشت ، افزایش جمعیت در شرایط کنونی نیاز به بهتر شدن شرایط اقتصادی دارد تا تبلیغات بی‌نتیجه؛ امروزه هزینه‌های زندگی زن و مرد را  مجبور به اشتغال دور از خانه می‌کنند هزینه‌های سنگین اقتصادی این اجازه را به خانواده‌های ایرانی نمی‌دهد که بتوانند به فرزند آوری بیشتر فکر کنند.

افزایش جمعیت همیشه فرصت نیست

جلودارزاده افزایش جمعیت را صرفا یک فرصت نمی‌داند و می‌گوید: کشورهایی که توانستند افزایش و کاهش جمعیت را کنترل کنند به لحاظ تخصیص منابع بین نیروی انسانی مثبت عمل کرده‌اند، در حال حاضر امکانات اقتصادی کشور سرنوشت سرمایه انسانی را رقم می‌زند، اجرای سیاست‌های نادرست افزایش و کاهش جمعیت منجر به بروز مشکلات عدیده ای از جمله کاهش ازدواج، بیکاری و حتی آسیب‌هایی همچون اعتیاد و طلاق شده است، نمی‌توانیم صرفا افزایش جمعیت فرصت یا تهدید بدانیم باید با توجه به امکانات موجود در کشور اقدام به افزایش و کاهش جمعیت کنیم، به فرض مثال سرمایه انسانی کشورهایی مثل افغانستان یا پاکستان به دلیل فقر حاکم بر جامعه نیروی کار کشورهای توسعه یافته می‌شود و از طرفی کشورهای توسعه یافته به دلیل کاهش جمعیت نیروی مورد نیاز خود را از کشورهای توسعه نیافته و جهان سومی تامین می‌کنند. بر همین مبنا نمی‌توانیم افزایش و یا کاهش جمعیت را ملاک فرصت و تهدید بودن بالا و پایین شدن جمعیت بدانیم؛ باید حد نصاب و نرمال را در این زمینه مورد توجه قرار دهیم .

این واقعیت را بپذیریم تورم بالا زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است و ارتباط مستقیمی در افزایش و کاهش جمعیت کشور گذاشته است

در ادامه محمد اسماعیل سعیدی عضو کمیسیون فرهنگی، در مورد کاهش جمعیت کشور تاکید می‌کند: آمارها نشان می‌دهد که طی ۱۵ تا ۲۰ سال آینده کشور با یک کاهش جمعیت جدی روبرو خواهد بود؛ معیشت مردم باید در افزایش جمعیت مورد توجه واقع شود، این واقعیت را بپذیریم تورم بالا زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است و ارتباط مستقیمی در افزایش و کاهش جمعیت کشور گذاشته است.

تغییر سبک زندگی با ظهور رسانه‌ها

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در ادامه می‌افزاید: بیکاری و میزان اشتغال نیروی فعال و نبود ثبات شغلی امروزه دلیلی بر کاهش ازدواج و افزایش طلاق در کشور شده است که تاثیر مستقیمی در میزان زاد و ولد زوج‌های ایرانی داشته در این میان تغییر فرهنگ‌ها به واسطه ظهور رسانه‌های نوین تغییر در سبک زندگی را به همراه داشته است که شاهد زندگی‌های متفاوتی از جمله تجردگرایی مطلق جوانان، ازدواج سفید و یا ازدواج به شرط نداشتن فرزند روبرو هستیم.

نبود حمایت از طرف دولت و حاکمیت برای فرزندآوری

سعیدی نماینده مردم درمجلس دهم ادامه می‌دهد: عدم حمایت جدی حاکمیت و دولت از فرزند آوری در کنار نبود مشوق‌های لازم دست به دست هم داده تا شاهد نزول جمعیت در کشور باشیم به فرض مثال کشورهای مثل ژاپن مشوق‌هایی را برای زوجین در نظر می‌گیرند تا آنها رغبتی برای فرزندآوری داشته باشند در این بین در کنار گزینه‌های تشویقی موانع فرزندآوری را کاهش می‌دهند؛ امروزه مرخصی زایمان برای بانوان در کشور ما نه تنها تشویق محسوب نمی‌شود بلکه تنبیه بزرگی در راستای بیکاری آنها است. سال‌های قبل در مجلس و نهادهای مربوطه در این مورد بحث و گفت‌وگوهای بسیاری شده؛ باید دولت نگرانی مرخصی دوران بارداری بانوان را به هر طریقی شده کاهش دهد.

مردم واقعیت‌های اقتصادی را می‌بینند و لمس می‌کند تبلیغات زمینه است، اما شرط لازم و کافی افزایش جمعیت در کشور نیست

سعیدی واقعیت‌های جامعه امروزی را فراتر از تبلیغات می‌داند و تاکید می‌کند: در گذشته با سیاست تبلیغات می‌توانستیم مردم را به سمت افزایش جمعیت هدایت کنیم اما امروزه مردم واقعیت‌های اقتصادی را می‌بینند و لمس می‌کند تبلیغات زمینه است، اما شرط لازم و کافی افزایش جمعیت در کشور نیست؛ امروزه سبک زندگی، شرایط اقتصادی، مشکلات بانوان برای اشتغال، بیکاری جوانان تحصیلکرده همه حلقه‌های به هم پیوسته‌ای هستند که منجر به کاهش جمعیت کشور شده‌اند باید جوانان و مشکلات آنها طی برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت مورد بررسی قرار بگیرد؛ به فرض مثال قانون تسهیل ازدواج از جمله قوانینی بود که اگر به درستی به مرحله اجرایی شدن می‌رسید شاهد بالا رفتن سن ازدواج در کشور نبودیم و میل به فرزندآوری در جامعه افزایش پیدا می‌کرد و مشکلاتی نظیر بروز ناباروری در آمار و ارقام بالا در کشور نداشتیم، در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از زوجین با مشکلات ناباروری روبرو هستند که هزینه هنگفتی را به همراه دارد که گاهی خانواده‌های متوسط هم توانایی پرداخت آنها را ندارند.

قوانین به مرحله اجرایی شدن نمی‌رسند

وی در ادامه یادآور می‌شود: متاسفانه در حوزه کاهش آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی قوانینی در مجلس تصویب می‌شود که به مرحله اجرایی شدن نمی‌رسد و نمی‌توانیم جامعه کنونی را با مشکلات اقتصادی که دارند با تبلیغات و وعده‌های بی‌سرانجام به افزایش جمعیت تشویق کنیم.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس معتقد است: کاهش جمعیت بدون شک برای کشور ما یک تهدید بزرگ محسوب می‌شود، کشوری از همه جهات روی به رشد است که جمعیتی فعال داشته باشد، جمعیت فعال و جوان یک کشور می‌تواند بازده مناسبی از جهت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی نظامی داشته باشد.

معصومه آقاپور علیشاهی نایب رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی در مورد کاهش جمعیت کشور به خبرنگار خانه ملت می‌گوید: امروزه اقتصاد کشور بر روی اقتصاد خانواده‌ها تاثیر مستقیمی گذاشته به طوری که شاهد کاهش زاد و ولد در خانوارهای ایرانی هستیم بر همین اساس اگر شرایط به همین گونه ادامه داشته باشد شاهد رشد جمعیت سالخورده در کشور خواهیم بود؛ در کنار این مسائل با کاهش ازدواج‌های سالم و رشد ازدواج‌های نامتعارف روبرو خواهیم بودیم که هریک معضلات جبران ناپذیری همچون طلاق، کودکان طلاق، مشکلات باروری، بیوه کودکان، چند همسری و… به همراه خواهد داشت.

از تحصیلات زوجین تا کاهش جمعیت

نماینده مردم شبستر در مجلس دهم ادامه داد: مسائل فرهنگی در کنار تحصیلات زوجین عاملی بر افزایش سن ازدواج در کشور شده است، بارها از تربیون‌های متفاوت عنوان کردیم که ایران در دهه‌های اخیر به لحاظ ازدواج به درستی عمل نکرده که امروزه شاهد ازدواج‌هایی در سن کم بعضا زیر ۱۵ و گاهی بالای ۴۰ سال روبرو هستیم در کنار این مسائل ازدواج‌هایی در جامعه شکل گرفت که با فرهنگ ایرانی و اسلامی ما هماهنگی نداشته مثل ازدواج سفید .

مهاجرت شبانه نخبگان عاملی بر کاهش جمعیت

آقاپورعلیشاهی مهاجرت در کشور را یکی از دلایل کاهش جمعیت می‌داند و معتقد است: مهاجرت به دلایل متفاوت مثل اشتغال و ادامه تحصیل در دهه‌های اخیر یک تهدید جدی برای کشور ما محسوب می‌شود بدون شک تبعاتی هم در آینده به دنبال خواهد داشت که یکی از آنها کاهش جمعیت است، علی‌الخصوص مهاجرت نیروی‌های نخبه که به نوعی نخبه ایرانی به کشورهای دیگر ارسال کنیم و این نخبه در خارج از کشور زاد و ولد کرده و سرمایه نحبه ایرانی دو دستی تقدیم کشورهای اروپایی و توسعه یافته می‌شود، این سرمایه ملی باید توسط مسئولان کشور از قوه قضاییه، قوه مقننه گرفته تا قوه مجریه حمایت شوند و شرایطی ایجاد شود که چنین سرمایه‌هایی شبانه برای رسیدن به ابتدایی‌ترین حقوق خود اشتغال و تحصیلات به کشورهای دیگر مهاجرت نکنند.

وی در ادامه به کوچک شده سفره های معیشتی مردم اشاره و تاکید کرد: امروزه شرایط اقتصادی چنان خانواده‌های ایرانی را تحت تاثیر قرار داده است که سفره‌های آنها کوچک و کوچکتر شده است در حال حاضر خط فقر در جامعه ما ۹ میلیون تومان اعلام شده است امروزه کدام کارمند با تورم حاکم بر جامعه و هزینه سر به فلک کشیده که نظارتی بر نرخ صعودی آنها نیست توانایی افزایش جمعیت دارد همین شرایط را برای قشر کارگر جامعه در نظر بگیریم بدون شک اوضاع نامناسب‌تر خواهد بود؛ بر همین اساس نمی‌توانیم صرفا با سیاست‌های گذشته مردم را تشویق به افزایش جمعیت کنیم.

شعارهای افزایش جمعیت در جامعه‌ای که مردم با تورم ۴۰ درصدی دست و پنجه نرم می‌کند کار بیهوده‌ای است، یکی از ثروت‌های اصلی کشور ما نیروی انسانی و جمعیت جوان کشور بود

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه می‌‌گوید: شعارهای افزایش جمعیت در جامعه‌ای که مردم با تورم ۴۰ درصدی دست و پنجه نرم می‌کند کار بیهوده‌ای است، یکی از ثروت‌های اصلی کشور ما نیروی انسانی و جمعیت جوان کشور بود و این کاهش جمعیت در آینده هزینه گزافی را در پی خواهد داشت و تکنولوژی، توسعه حتی شرایط نظامی را تحت تاثیر قرارخواهد داد.

معمولا در تمام دنیا طبقه متوسط و پایین جامعه، بیشترین نرخ زاد و ولد دارد، اینگونه زندگی کردن یک روال عادی برای این طبقه از جامعه محسوب می‌شود. در شرایط کنونی جامعه میزان برخورداری از امکانات اقتصادی از مسکن گرفته تا تورم و هزینه‌های زندگی منجر شده تصمیمات دیگری از جمله کاهش زاد و ولد در راستای کاهش هزینه های زندگی داشته باشند در این میان بیماری کرونا در میانه اوضاع نابسامان اقتصادی هزینه‌های دیگری برای خانواده‌های ایرانی به همراه داشت که خواسته و ناخواسته عامل دیگری در کاهش جمعیت خانواده‌های ایرانی بود.

به نظر می رسد؛ اولویت‌های اقتصادی، در کنار نبود چشم انداز روشنی از شرایط اقتصادی کشور به زوجین ایرانی گوشزد می‌کند که زاد و ولد را کاهش دهند. تمام عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی می‌توانند در میزان زاد و ولد یک کشور تاثیر گذار باشند،علیرغم اینکه در سال‌های گذشته تلاش شده تا فرهنگ‌سازی درستی در زمینه شکل بگیرد و مردم آگاهی پیدا کنند نسبت به کاهش جمعیت این فرهنگ‌سازی در کنار نبود امکانات اقتصادی نتیجه مثبتی نداشته است، باید بپذیریم تبلیغات در کنار امکانات اقتصادی جوابگو است. تبلیغات گسترده در این حوزه با واقعیت جامعه کنونی فاصله بسیاری دارد./

پایان پیام

گزارشگر: محبوبه اشرفی پیمان