خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرگزاری خانه ملت، دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «بررسی ابعاد مشارکت در آموزش‌وپرورش (۱): موازنه تمرکززدایی و مشارکت در نظام آموزش‌وپرورش» بیان می‌کند که احساس نیاز به تمرکززدایی در نظام آموزشی، برآمده از نیاز به اصلاح ساختارهای فربه، کم‌بازده، کم‌توجه به خلاقیت‌های فردی و کنترل‌گر است؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از کارشناسان یکی از موانع بر سر راه تحول در نظام آموزشی را تمرکز بیش از حد در نظام آموزش و پرورش ایران می‌دانند.

در این گزارش آمده است که از دیگر مفاهیم هم‌پیوند با تمرکززدایی و مورد تأکید اسناد بالادستی، «مشارکت» است. مشارکت همه‌جانبه مردم در آموزش‌وپرورش، همواره مورد نظر سیاست‌گذاران بوده است؛ چرا‌که تحقق اهداف و رسالت‌های این نهاد تأثیرگذار بدون نقش‌آفرینی همه‌جانبه تمامی ارکان حاکمیت و مشارکت مردم و تمامی ذی‌نفعان ممکن نیست. ساختار آموزش و پرورش در کشور ما اداره امور به شیوه مرکزی است که این امر نشان از وجود ساختار متمرکز و بروکراتیک است.

این گزارش مطرح می‌کند که می‌توان گفت تمرکزگرایی مانع جدی استفاده از ظرفیت حضور و مشارکت مردم در موقعیت‌های مختلف مدیریتی، نظارتی و آموزشی است. بر این اساس، به‌طور هم‌زمان باید دو مسیر را در پیش گرفت: اول، کاهش تمرکز که فرایندی ا‌ست از بالا به پایین که با تفویض اختیارات به لایه‌های میانی و پایینی همراه است و بستر را برای مشارکت مهیا می‌کند و دوم، تقویت مشارکت نهادهای مردمی که فرایندی از پایین به بالاست و باعث می‌شود عقلانیت و توانمندی‌های مردمی به نظام آموزشی کشور تزریق شود. همچنین حرکت به‌سمت کاهش تمرکز، فراغتی را برای ستاد مرکزی به وجود می‌آورد تا نظارت بیشتری بر فرایندهای آموزشی انجام دهد.

در این گزارش آمده است که با بررسی نزدیک به ۳۰ مقاله معتبر علمی و گفت‌وگو با صاحب‌نظران آموزش و پرورش، به بازشناسی موانع و چالش‌های پیش روی تمرکززدایی پرداختیم. سپس آن‌ها را در ۶ مقوله دسته‌بندی کردیم و به شرح و بسط هر‌کدام پرداختیم. این موانع عبارتند از: ۱. موانع ساختاری، ۲. چالش‌های سیاستگذاری و برنامه‌ریزی، ۳. موانع حقوقی و عدم نظارت بر اجرای قانون، ۴. چالش‌های منابع انسانی و مالی، ۵. موانع فرهنگی و اجتماعی و ۶. چالش‌های پیامدی.

در ادامه، برای سهولت درک ابعاد تمرکززدایی و نسبت آن با مشارکت، به‌کمک یک طبقه‌بندی ماتریسی، چهار قسمت از تمرکززدایی را بازشناسی کردیم.

این گزارش توضیح می‌دهد که هر نوع تمرکززدایی دارای یک موضوع و یک جغرافیاست؛ موضوع تمرکززدایی می‌تواند معطوف به یکی از دو حوزه برنامه درسی و مدیریت سازمانی باشد. همچنین پیاده‌سازی سیاست‌های تمرکززدایی یا در جغرافیای مدرسه رخ می‌دهد و یا در لایه‌های مختلف ستاد انجام می‌گیرد. بدین‌ترتیب، در یک ضرب ماتریسی ۲در۲، چهار حوزه برنامه‌ریزی در تمرکززدایی را از یکدیگر متمایز کردیم.

در این گزارش بیان می‌شود که با توجه به چارچوبی مفهومی به‌دست‌آمده برای فهم ابعاد مختلف تمرکززدایی و سهولت در پیاده‌سازی آن، پیشنهادهای سیاستی زیر ارائه شد:۱. در نظر گرفتن تمرکززدایی به‌عنوان یک روش (نه هدف)، ۲. ضرورت تفکیک میان خصوصی‌سازی و تمرکززدایی و مشارکت، ۳. تقلیل ندادن مشارکت به جذب منابع مالی، ۴. لزوم انتخاب راهبردی متوازن برای پیاده‌سازی ابعاد مختلف تمرکززدایی، ۵. اتخاذ راهبردی واحد برای اجرای سیاست‌های مدرسه‌محوری، ۶. فراهم کردن و اصلاح ملزومات حقوقی تمرکززدایی و نظارت بر آنها و ۷. لزوم ارتقای جایگاه ساختاری و اختیارات ادارات کل استانی.

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید./

پایان پیام