مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی بررسی کرد؛
مروری بر تجارب و درس آموختههای کشور ترکیه در زمینه توسعه روستایی و کشاورزی
مرکز پژوهشهای مجلس طی گزارشی، تجارب و درس آموخته های کشور ترکیه در زمینه توسعه روستایی و کشاورزی را بررسی کرد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز، در گزارشی با عنوان «مروری بر تجارب و درسآموختههای کشور ترکیه در زمینه توسعه روستایی و کشاورزی» آورده است که برنامهریزی و تدوین سیاستهای کارآمد در بخش کشاورزی و مناطق روستایی کشور به سبب اهمیت این بخش در اقتصاد ملی و تأثیر ویژه آن بر اشتغال، تعدیل فقر و درآمد روستائیان ضرورتی اجتنابناپذیر است. با توجه به چالشهایی مانند تغییرات اقلیمی، ناپایداری منابع کشاورزی، کاهش بهرهوری عوامل تولید و افزایش تقاضای مواد غذایی ایمن و سالم، سیاستگذاریهای این حوزه باید در راستای رفع نواقص و کاستیهای برنامههای پیشین و پاسخگویی به مسائل و چالشهای نوظهور باشند. در چنین شرایطی توجه به تجارب موفق سایر کشورها میتواند راهحلهای سیاستی کارآمدی را پیشروی برنامهریزان کشور قرار دهد. بر این اساس در گزارش حاضر با بهرهگیری از مطالعه اسنادی، محورهای کلیدی برنامههای توسعه کشاورزی و روستایی ترکیه بهویژه سند یازدهمین برنامه پنجساله (۲۰۲۳-۲۰۱۹) مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهادهای سیاستی برای تدوین احکام توسعه برنامه هفتم ارائه شده است.
بررسیها در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس حاکی از آن است که در آخرین تحولات سیاستی ترکیه، بر افزایش بهرهوری بخش کشاورزی و ایجاد بخش کشاورزی کارآمد ازنظر محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی تأکید شده است. بهمنظور تحقق اهداف مرتبط با سیاست «مدیریت یکپارچه زنجیره تأمین و ارزش بخش کشاورزی» اقدامات و راهبردهای مهمی نظیر «ایجاد زنجیرههای غذایی مدرن»، «راهبرد ملی پیشگیری، کاهش و نظارت بر اتلاف و ضایعات مواد غذایی»، «طرح بازار دیجیتال کشاورزی»، «ایجاد نظام اطلاعات بازار و نظارت بر نهادههای کشاورزی و نوسانات قیمت محصولات» و «ادغام تعاونیها و اتحادیههای تولیدکنندگان» در دستورکار قرار گرفته است. اقداماتی همچون «طرح بهبود تولیدات زراعی، دامی و شیلات»، «حمایت از عملیات مطلوب کشاورزی، کشاورزی ارگانیک و کشاورزی قراردادی»، «تولید بذرهای گواهی شده و ارقام جدید و مقاوم» نیز با هدف «افزایش بهرهوری و ارزش افزوده محصولات بخش کشاورزی» مدنظر بوده است.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس میافزاید که در راستای دستیابی به اهداف مرتبط با سیاست «پایداری بخش کشاورزی و مدیریت منابع تولید»، دولت ترکیه اجرای اقدامات کاربردی نظیر «راهبرد و برنامه اقدام خشکسالی کشاورزی ترکیه»، «سرمایهگذاری و ترویج شیوههای آبیاری مدرن»، «ایجاد مزارع طبیعی» و «حفظ و تکثیر گونهها و نژادهای بومی» را در اولویت برنامههای بخش کشاورزی این کشور قرار داده است. علاوهبر این، «ایجاد سیستم بانکداری زمین و مدیریت اراضی کشاورزی» و «تغییر ساختار مزرعه از طریق یکپارچهسازی زمین در مقیاس بزرگ» نیز اخیراً به یک سیاست اصلی تبدیل شده است. همچنین هدف پایداری محیط زیستی بهتدریج در سیاست کشاورزی مورد توجه قرار گرفته و اقداماتی مانند حمایت از تولیدکنندگان با هدف تشویق به استفاده از روشهای سازگار با محیطزیست، از قبیل کشاورزی ارگانیک و احیای چراگاهها و کاهش خاکورزی، معرفی شده است..
براساس این گزارش دولت ترکیه مطابق با سیاست «حمایت از تولیدکنندگان در بخش کشاورزی و حفظ جمعیت کشاورزان در روستاها» برنامههای ویژهای را برای حمایت از تولیدکنندگان بهویژه کشاورزان خردهمالک تدوین و طراحی کرده است. در ساختار جدید حمایت از تولیدکنندگان، بر افزایش دسترسی کشاورزان فقیر و خردهپا به بازارها و تأمین مالی آنان برای حرکت از کشاورزی معیشتی بهسمت کشاورزی تجاری تأکید شده است. در پی تعدیل ساختاری در بخش کشاورزی ترکیه نیز حمایتهایی درخصوص یکپارچهسازی زمین و کمک به تنوعبخشی شغلی و تغییر یارانههای تولیدی و نهاده بهسمت پرداختهای حمایت مستقیم از درآمد انجام شده است.
همچنین در برنامههای اخیر این کشور تلاشهای قابلتوجهی برای ایجاد ظرفیتهای ملی علم، فناوری و نوآوری و معرفی روشهای تولید نوآورانه و سازگار با محیط زیست صورت گرفته است. در این زمینه اقدامات مهمی برای افزایش کارایی و کیفیت فعالیتهای تحقیق و توسعه کشاورزی، هماهنگی و همکاری بین بخشهای دولتی، دانشگاهی، خصوصی و صنعتی و حذف موازیکاریها در حوزه فعالیتهای تحقیقاتی کشاورزی اجرا شده است.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس تصریح میکند که در سیاستهای جدید این کشور «راهبرد ملی توسعه روستایی» در حال تبدیل شدن به یک کانون سیاستی برجسته است. در این راهبرد تأکید ویژهای بر توسعه کسبوکارهای کوچک، برنامههای شتابدهنده روستایی، بهبود کیفیت زندگی و ارتقای سرمایه انسانی و اجتماعی در مناطق روستایی شده است. یکی از سیاستهای مورد توجه این برنامه «فراهم کردن زیرساختهای اجتماعی و کالبدی در سکونتگاههای روستایی و پاسخگویی به نیازهای سرمایهگذاری و خدماتی برای اسکان و اسکان مجدد در مناطق روستایی» است. در این باره طرحهایی مانند «طرح حمایت از زیرساختهای روستایی» و «طرح زیرساخت روستایی کلانشهرها» اجرا شده است.
همچنین اقدامات سیاستی گستردهای در زمینه «حفظ جمعیت روستائیان و اختصاص یارانههای توسعه روستایی» و همافزایی و افزایش اثربخشی برنامهها با حذف موازیکاریها و اقدامات موردی و پراکنده در دستورکار قرار گرفته است. علاوهبر این، «بهبود سطح زندگی در روستاها و کاهش نابرابریهای توسعهای بین مناطق روستایی و شهری»، «توسعه سرمایه انسانی جامعه روستایی و فقرزدایی» و «حفاظت از میراث روستایی و داراییهای طبیعی و فرهنگی» مورد توجه قرار گرفته است.
ضمن آنکه همچنین در یازدهمین برنامه توسعه این کشور، «رویکرد سیاستگذاری مبتنیبر داده» بهکار گرفته شده است. در این زمینه باید اقداماتی همچون تکمیل و بهروزرسانی فهرست روستاها، ایجاد سیستم اطلاعاتی شاخصهای روستایی و گردآوری دادههای مربوط به تراکم جمعیت، طبقهبندی اراضی و میزان تولید اجرا شوند. همچنین در چارچوب حمایت از توسعه روستایی و تقویت ساختار تولید، بر ساماندهی بنگاههای خانوادگی و تولیدکنندگان کوچک بهمنظور بهرهمندی از صرفهجویی ناشی از مقیاس تأکید شده است.
مرکز پژوهشهای مجلس در این گزارش با توجه به درسآموختههای مربوطه، پیشنهادهایی شامل کاهش تعداد واسطههای زنجیره ارزش و بازاریابی محصولات کشاورزی و ادغام تعاونیها و اتحادیههای تولیدکنندگان، بازنگری و بهبود یارانههای بخش کشاورزی مبتنیبر میزان بهرهوری تولید و پرداختهای جبرانی براساس هزینه تولید، بهبود تابآوری کشاورزان بهویژه کشاورزان خردهمالک از طریق یکپارچهسازی مزارع کوچک و تبدیل آنها به خوشههای اقتصادی پایدار و سودآور، مدیریت یکپارچه و کارآمد تحقیقات علمی بهمنظور جلوگیری از تکرار و حذف موازیکاریها در حوزه تحقیقات با محوریت دانشگاهها، اتخاذ تمهیداتی برای ایجاد مزارع طبیعی معتبر، تکثیر بذر گیاهان و نژادهای حیوانات محلی و تبدیل آنان به محصولات با ارزش افزوده پایدار، استقرار نظام سیاستگذاری روستایی مبتنیبر شواهد میدانی و اولویتبخشی به توسعه سرمایه انسانی در جوامع روستایی و عشایری، ارائه داده است که میتواند توسط وزارت جهاد کشاورزی و تشکلهای وابسته به آن، مدنظر قرار گیرد.
متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید./
پایان پیام