مرکز پژوهش‌های مجلس بررسی کرد؛
فرصت‌های اجرای برنامه مدیریت کربن در کشور
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی، فرصت‌های اجرای برنامه مدیریت کربن در کشور را بررسی کرد.
به گزارش خبرگزاری خانه ملت؛ دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «بررسی فرصت‌های اجرای برنامه مدیریت کربن در کشور» بیان می‌کند که تغییر اقلیم یکی از نگرانی‌های اصلی جامعه جهانی است که در صورت عدم مدیریت آن و ادامه روند انتشار گازهای گلخانه‌ای، خسارات جبران‌ناپذیر به کره زمین و انسان‌ها وارد خواهد کرد. در حال حاضر کشورهای مختلف جهان براساس قاعده‌گذاری‌های بین‌المللی در سندهای مشارکت معین ملی اهدافی را برای کاهش انتشار در سال ۲۰۳۰ تعیین کرده‌اند و برخی از کشورها نیز زمانی (۲۰۵۰، ۲۰۶۰ یا ۲۰۷۰) را به‌عنوان هدف دستیابی به کربن خنثی اعلام کرده‌اند.
این گزارش مطرح می‌کند که رتبه‌بندی انتشار گازهای گلخانه‌ای کشورهای جهان نشان می‌دهد که ایران در رتبه هشتم این دسته‌بندی قرار دارد و طی سالیان اخیر از کشورهای صنعتی نظیر آلمان و کره جنوبی پیشی گرفته و به کشور ژاپن نزدیک شده است.
استخراج سوخت‌های فسیلی (۲۶٪)، صنعت برق (۱۸.۱%) و حمل‌ونقل ( ۱۵.۸%) اصلی‌ترین منابع تولید گازهای گلخانه‌ای در کشور هستند که بیانگر پیوستگی اقدامات کاهش انتشار با مدیریت و بهینه‌سازی انرژی در کشور است.
این گزارش ادامه می‌دهد که بررسی شاخص‌های بین‌المللی اقلیمی نظیر شاخص عملکرد تغییر اقلیم بیانگر وضعیت نه‌چندان مناسب ایران در این شاخص است که از یک طرف به دلیل عملکرد نه‌چندان مطلوب کشور و از طرف دیگر به دلیل ضعف گزارش‌دهی و مستندسازی اقدامات مثبت صورت گرفته در کشور است.
این در‌حالی است که درسیاست‌های کلی محیط‌زیست مصوب سال ۱۳۹۴ به گسترش اقتصاد سبز با استفاده از صنعت کم‌کربن و همچنین تقویت دیپلماسی محیط‌زیست به‌منظور حرکت به سمت اقتصاد کم‌کربن تأکید شده است.
در این گزارش آمده است که پژوهش‌های انجام گرفته در خصوص توسعه کم‌کربن و بهینه‌سازی انرژی در کشور نشان می‌دهد که به دلیل وابستگی کشور به سوخت‌های فسیلی، توسعه کم‌کربن به‌طور معنی‌داری وابسته به سیاست‌ها و اقدامات مدیریت و بهینه‌سازی انرژی در کشور است. نقطه اشتراک مطالعات پیشین انجام شده توسط برخی از دستگاه‌های متولی در خصوص توسعه کم‌کربن (وزارت نیرو، نفت و سازمان حفاظت از محیط‌زیست) بیانگر لزوم افزایش بهره‌وری در حوزه‌های تولید، عرضه و مصرف انرژی، متنوع‌سازی سبد انرژی کشور با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و ضرورت تدوین سازوکار تأمین مالی طرح‌های توسعه کم‌کربن با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی است.
این گزارش در خصوص دستاوردهای کشور در حوزه توسعه کم‌کربن مطرح می‌کند که گزارش‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست از اقدامات دستگاه‌های مختلف طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که این اقدامات منجر به کاهش تقریبی انتشارات ۷۰ میلیون تن معادل دی‌اکسید کربن شده است. البته برخی اقدامات نیز به دلیل عدم پایش و محاسبه توسط نهادهای مجری و عدم دسترسی به اطلاعات این فعالیت‌ها، در محاسبات ارائه شده منظور نشده‌اند؛ که به نظر می‌رسد اثر قابل‌توجهی در کاهش مصرف انرژی و کاهش انتشارات گازهای گلخانه‌ای داشته‌اند.
در این گزارش به فرصت‌های توسعه کم‌کربن در کشور اشاره شده و آمده است که برای حرکت به سمت توسعه کم‌کربن در کشور فرصت‌های متعددی وجود دارد که علاوه‌بر مزایای محیط‌زیستی، منافع اقتصادی نیز به همراه خواهد داشت.
با توجه به مسئله ناترازی انرژی در کشور، بهینه‌سازی انرژی در بخش تولید، انتقال و مصرف به دلیل نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر، پایدار بودن انرژی حاصل از آن، محدودیت در تأمین منابع انرژی در دسترس و بین‌النسلی بودن منابع انرژی، در مقایسه با طرح‌های افزایش تولید در اولویت قرار دارد. هرچند اجرای طرح‌های بهینه‌سازی انرژی در کشور در بخش‌های تولید، انتقال و مصرف یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است، اما می‌تواند به‌طور چشمگیری موجب کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشور شود.
این گزارش توضیح می‌دهد که با توجه به ظرفیت بالای بهینه‌سازی در کشور و ضرورت آن، فرصت توسعه کم‌کربن از این طریق میسر است.
از سوی دیگر براساس گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشور به‌عنوان یکی از راهبردهای توسعه کم کربن اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم قابل‌توجهی به‌همراه خواهد داشت. توسعه اقتصاد چرخشی در کشور نیز یکی از پیشران‌های اصلی توسعه کم‌کربن است و برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد که تکمیل زنجیره بازیافت کشور موجب کاهش انتشار سالیانه ۲۲ میلیون تنی گازهای گلخانه‌ای خواهد شد.
در این گزارش پیشنهاد ایجاد سازوکار تبادل انتشار گازهای گلخانه‌ای مطرح شده و آمده است که طی سالیان اخیر تجارت انتشار گازهای گلخانه‌ای یک پاسخ سیاستی مناسب به تغییرات اقلیمی بوده که در سطح جهان مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا پیشنهاد می‌شود سازمان حفاظت محیط‌زیست سازوکار بازار تبادل انتشار گازهای گلخانه‌ای را با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط ظرف ۲ سال آینده ایجاد کند.
این گزارش همچنین پیشنهاد می‌دهد که گزارش اقدامات دستگاه‌ها در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌روزرسانی شود.
آخرین برآورد صورت گرفته در خصوص اقدامات دستگاه‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال ۱۴۰۰ توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شده است. در این راستا ضروری است دستاوردهای کاهش انتشار کشور توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست و با همکاری دستگاه‌های مختلف به‌روزرسانی و مستند شود.
مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش پیشنهاد می‌دهد که تعاملات با کشورهای هم‌سو در راستای تقویت سازوکارهای انتقال فناوری ارتقا یابد. در راستای تحقق بند «۱۵» سیاست‌های کلی حوزه محیط‌زیست ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص بهره‌گیری مؤثر از فرصت‌ها و مشوق‌های بین‌المللی در حرکت به سوی اقتصاد کم‌کربن و تسهیل انتقال و توسعه‌ی فناوری‌ها و نوآوری‌های مرتبط، توصیه می‌شود در سالیان آتی بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای موجود در کشورهای حوزه خلیج فارس و همچنین تعاملات با قدرت‌های اقتصادی نوظهور نظیر گروه بریکس‌پلاس مدنظر قرار گیرد./
پایان پیام
