خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری خانه ملت- محبوبه اشرفی پیمان؛ گره کور پسماندهای ۴۰ ساله سراوان در میان وعده و وعیدهای مسئولان به امروز و فردای نیامده ختم شده، تبعات این بی توجهی معضلات دیگری را به دنبال داشته است که ابعاد متفاوتی از مسائل محیط زیستی را درگیر می‌کند، خشکی رودخانه بین المللی انزلی و تبدیل شدن دو رودخانه توریستی زرجوب و گوهررود به مخزن زباله‌ها و شیرابه ها متاسفانه گیلان را در رتبه نخستین مبتلایان به سرطان قرار داده است.

امروز محیط زیست قربانی زیاده خواهی انسان مدرن شده است که هر گوشه از معضلات محیط زیست این سرزمین را پیگیری می‌کنیم خواسته یا ناخواسته ردپایی از بشر را می‌یابیم، رد پایی مخرب و جبران ناپذیر که دومینو وار آثار تخریب آن زندگی انسان‌ها را تهدید می‌کند. اعتراضات بی پاسخ سراوان امروز مرگ دو رودخانه زرجوب و گوهررود را رقم زده است! 

داستان از کجا شروع شد؟

آلایندگی دو رودخانه زرجوب و گوهررود امروز از مرز هشدار عبور کرده، به گونه‌ای که این دو رودخانه به آلوده‌ترین رودهای کشور شهرت یافته‌اند، این مسئله نه تنها تحقق رویاهای ممکن را دور و دست نیافتنی جلوه می‌دهد بلکه رونق، توسعه پایدار رشت، سلامت و بهداشت شهروندان و گردشگران را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است. بی جانی و کم  رمقی این دو رودخانه چنان غرق در انواع پسماندها و فاضلاب است که تمام ظرفیت‌ها و زیبایی آن زیر سوال رفته است!

در گذشته‌های نه چندان دور ۲ رودخانه‌ زرجوب و گوهررود به عنوان آبراه‌های حیاتی و قلب شهر رشت گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کرد، اما اکنون غرق در انبوهی از مشکلات زیست محیطی است و حتی نمی‌توان لحظه‌ای در کنار این رودخانه‌ها توقف کرد. 

 رییس جمهور در سفر سال گذشته به گیلان، بازدید از این دو رودخانه  را در اولویت سفر یکروزه خود قرار داد و نسبت به مشکلات این دو رودخانه به مسئولان هشدار داد و تاکید کرد با این  رودخانه ها بد رفتاری شده است و امروز شرایط بدی را تحمل می‌کند. 

در این بازدید که با همراهی اسدالله عباسی استاندار گیلان انجام شد، رییس سازمان محیط زیست استان و مسئولان شهرداری رشت گزارشی از دلایل آلودگی این رودخانه و آسیب‌های زیست محیطی ناشی از آن ارائه و تخلیه فاضلاب شهری و صنعتی در این رودخانه‌ها را علت اصلی آلودگی اعلام کردند.

رییس شورای اسلامی رشت با اشاره به بازدید نماینده رئیس جمهور از محل دفن‌گاه سراوان و همچنین رودخانه‌های رشت گفت: ۲۵۰ میلیارد تومان از محل سفرهای استانی و ۳۰۰ میلیارد تومان نیز از محل بودجه هیئت دولت به منظور احیا و ساماندهی دو رودخانه گوهررود و زرجوب و همچنین رفع مشکل فاضلاب اختصاص داده شد.

ایران خشکترین کشور دنیا

سیدکاظم دلخوش اباتری در مورد گنداب دو رودخانه زرجوب و گوهررود به خبرنگار خبرگزاری خانه ملت می‌گوید: کشور ما در سطح دنیا یکی از خشک‌ترین کشورها محسوب می‌شود، در طی چند سال اخیر به دلیل دست درازی بیش از اندازه بشر به طبیعت شاهد رشد معضلات زیست محیطی بودیم که همه این معضلات به صورت پیوسته  و زنجیروار مشکلاتی از قبیل کاهش بارندگی، فرسایش خاک، رشد گرد و غبار را به دنبال داشته است به گونه‌ای که امروز شاهد خشکی بسیاری از رودخانه‌ها و تالاب‌ها در کشور هستیم.

در حال حاضر با خشکی آب‌های زیرزمینی و سد سازی در کشورهای ترکیه و افغانستان روبرو هستیم که بر شدت تشنگی کشور ما بیش از گذشته دامن می‌زند

نماینده مردم  صومعه سرا در مجلس شورای اسلامی افزود: در حال حاضر با خشکی آب‌های زیرزمینی و سد سازی در کشورهای ترکیه و افغانستان روبرو هستیم که بر شدت تشنگی کشور ما بیش از گذشته دامن می‌زند، استان گیلان هم به تبع همین خشکسالی‌ها با معضلات زیست محیطی متعددی دست و پنچه نرم می‌کند تا جایی که خشکی رودخانه‌ها و عدم رسیدگی به مسئله سراوان شرایط  سلامتی را برای مردم گیلان در وضعیت بحرانی قرار داده است.

گیلان جایی برای دفن زباله ندارد

عضو مجمع نمایندگان استان گیلان یادآور شد: استان‌های شمالی کشور به ویژه گیلان به تبع خشکسالی و ازدحام جمعیت با موضوع استفاده از تالاب‌ها و رودخانه‌ها دچار مشکلاتی است و متاسفانه رودخانه‌ها مخزنی برای دفع زباله‌ها و پسماندها شده‌ است؛ از طرفی این استان شمالی کشور وسعت جغرافیایی کمتری دارد و در دفن زباله‌ها با مشکل روبرو است.

وی در ادامه خاطر نشان کرد : طی جلساتی که با سازمان محیط زیست داشتیم راهکارهای برون رفت از این مسئله مورد بررسی قرار گرفت، باید در کنار مسئله سراوان که مشکلات متعددی برای اهالی منطقه ایجاد کرده برای موضوع شیرابه‌های راه یافته به این دو رودخانه گیلان فکر اساسی صورت پذیرد.

ورود شیرابه‌ها بر حسب شرایط جوی هوا به دو رودخانه معروف گیلان

محمدرضا احمدی با اشاره به وضعیت ناخوشایند رودخانه های زرجوب و گوهررود به خبرنگار خانه ملت می‌گوید: این دو رودخانه در دهه قبل محل زیست بسیاری از آبزیان دریایی بود و ماهیگیران نان خود را به برکت پاکی زرجوب و گوهررود تامین می‌کردند. متاسفانه شروع آلودگی رودخانه‌های زرجوب و گوهررود از بی سروسامانی پسماندهای سراوان نشات گرفته است و به طور تقریبی در هر ثانیه ۱۰ لیتر و در هوای بارانی حدودا ۲۵ لیتر شیرابه تولید شده و وارد این دو رودخانه می‌شود.

عضو مجمع نمایندگان استان گیلان در مجلس بیان کرد: بی تفاوتی نسبت به شیرابه‌های سراوان طی ۲۰ سال گذشته ابعاد گسترده‌ای از معضلات را به همراه داشته تا جایی که شاهد جاری شدن فاضلاب شهری به این دو رودخانه بودیم. تراژدی ورود زباله‌ها و شیرابه‌ها به زرجوب و گوهررود تا جایی ادامه داشت که زباله‌های عفونی بیمارستانی، صنعتی و کشاورزی هم با همکاری مسئولان و متولیان امر به آبهای این دو رودخانه هدایت شدند.

 تجمع فاضلاب‌ها به ریشه محصولات کشاورزی رخنه کرده است

نماینده مردم رشت و خمام در مجلس با بیان اینکه تجمیع  فاضلاب‌ها در جریان مسیر این دو رودخانه به محلات فخب و سیاه اسطلخ، پیربازار و نهایت به تالاب انزلی و دریای کاسپین می‌رسد، گفت: بوی تعفن باعث آزار ساکنان مرکز و حاشیه شهر رشت و همچنین محلات در مسیر عبور آب رودخانه‌های زرجوب و گوهررود شده است؛ ناقل بودن برخی از حیوانات با مصرف آب این رودخانه‌ها، امکان انتقال بسیاری از بیماری‌ها بین مردم به‌ویژه دانش‌آموزان و آلوده شدن محصولات کشاورزی از خسارت‌های این آلودگی برای استان است که با عرضه محصولات کشاورزی به سایر استان‌ها، کل کشور را تحت تاثیر قرار داده و بعد ملی می‌یابد.

انعقاد تفاهم‌نامه چهار هزار میلیارد تومانی با قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) برای مسئله زباله‌ها 

احمدی با اشاره به انعقاد قرارداد با قرارگاه خاتم ادامه داد: در انعقاد تفاهم‌نامه ۴ هزار میلیارد تومانی با قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) و اختصاص بودجه‌هایی از طرف رئیس جمهور، وزیر کشور و استاندار گیلان  برای ساماندهی پسماند سایت زباله سراوان و گوهررود و زرجوب، اعتبار خوبی در نظر گرفته‌اند، تا در دولت مردمی با همکاری و انسجام مسئولان انقلابی شاهد عبور از این وضعیت اسفناک باشیم.

عماد مطالبی مشاور کمیسیون بهداشت محیط زیست و خدمات شهری شورای کلانشهر رشت درمورد وضعیت اسفبار دو رودخانه زرجوب و گوهررود به خبرنگار خانه ملت گفت: این دو رودخانه پتانسیل مهمی برای شهر رشت محسوب می‌شوند، دو مجرای آبی مهم که فرصت زیست شهروندی را می‌تواند عینت بخشیده و فرصت‌هایی همچون گردشگری، موضوعات زیست محیطی و مسائل اقتصادی را تقویت می‌کند، به جرات می‌توان عنوان کرد که اگر این دو رودخانه در هر جای دنیا بود یک فرصت استثنایی عظیم برای تقویت پتانسیل زیست محیطی محسوب می‌شد که متاسفانه امروز در کشور ما در سایه بی توجهی مسئولان  تبدیل به یک تهدید شده است و روز به روز ابعاد معضلات آن گسترده تر می‌شود.

 طرح های نجات دو رودخانه شهر رشت مورد مطالعه موردی هم قرار نگرفت

وی در ادامه تصریح کرد: رودخانه‌های زرجوب و گوهررود توانایی تبدیل شدن به برند شهری را در اصطلاحات محیط زیستی دارد، عبور این دو رودخانه از شهر رشت می‌تواند حمل و نقل سبز و دریایی را ایجاد کند، در سال‌های گذشته طرح اتوبوس دریایی برای تقویت گردشگری پایدار و ساماندهی بار ترافیکی برای این دو رودخانه ارائه شد تا شهر رشت به عنوان نخستین منطقه شمال در کشور ایجاد کننده حمل و نقل سبز با تاکید بر اتوبوس دریایی باشد که با ضعف‌های عنوان شده همچون عمق کم آب در برخی از مناطق منجر شده تا این طرح رد شود اما می‌توانیم با برخی از تکنیک‌ها، عمق کم آب را رفع کرد که متاسفانه مورد مطالعه موردی هم قرار نگرفت.  

«زر و گوهر» رشت زیر آوار آلودگی

کارشناس محیط زیست شهری در ادامه یادآوری کرد: در حال حاضر زرجوب و گوهررود منبع مقادیر بسیاری از پساب‌ها و فاضلاب‌ها شده است، حدود ۹۰ مجاری از آلاینده‌های زیست محیطی را وارد این دو رودخانه می‌‌کنند که سلامتی مردم شهر رشت و حتی استان گیلان را به مخاطره انداخته است، به ویژه بوی گند آبی که نشات گرفته از ورود رسوبات مختلف و فاضلاب‌های منتقل شده است به بحرانی شدن ماجرا بیشتر دامن زده است، نیازمند اقدامی حیاتی و سریع بر حل معضل پیش آمده هستیم.

پارادوکس عملیاتی که سناریوی وحشتناک را برای مردم گیلان رقم می زند

دبیر کارگروه آب کشاورزی منابع طبیعی مجمع مشورتی نظام مسائل شهرستان رشت تاکید کرد: سرطان دومین عامل مرگ در استان گیلان بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی است زمانیکه انواع آلاینده‌ها وارد دو رودخانه رشت می‌شود و انواع و اقسام بیماری‌ها را با خود به دنبال دارد می‌توان گفت یک سناریو و تراژدی وحشتناک پیش بینی شده برای ساکنان اطراف این دو رودخانه تعریف شده و اقداماتی از طرفی مسئولان و متولیان امر صورت می‌پذیرد یک پارادوکس عملیاتی است، به بیانی تناقض عملکرد مدیران، شهروندان را آزرده خاطر کرده است که تبعات سنگینی به همراه داشته است.

مطالبی با اشاره به اینکه حل مسائل در قالب اقدامات تئوری پاسخگو نیست، تصریح کرد: آیا برگزاری جلسات و ارائه راهکارهای سازنده در قالب پروژه های تئوری و تحقیقاتی می‌تواند حلال مشکلات  پیش آمده باشد؟ حل مسئله پسماندهای وارده به رودخانه زرجوب و گوهررود نیازمند یک برنامه جدی است، در مرحله ابتدایی باید نظارت بر رودخانه زرجوب و گوهررود را افزایش دهیم، زمانی که شاهد هستیم وضعیت کنونی در شرایط ناخوشایند قرار دارد بی شک تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آلاینده‌ها ورودی به زرجوب و گوهر رود از مسیر  رودخانه  پیربازار به  تالاب بین المللی انزلی و  به دریای کاسپین انتقال داده می‌شود که این پایانی تلخ  برای زیست بوم است و  گلایه‌های مردم را در  این منطقه در بر دارد

وی در ادامه افزود:  آلاینده‌ها ورودی به زرجوب و گوهر رود از مسیر  رودخانه  پیربازار به  تالاب بین المللی انزلی و  به دریای کاسپین انتقال داده می‌شود که این پایانی تلخ  برای زیست بوم است و  گلایه‌های مردم را در  این منطقه در بر دارد، تمرکز باید بر نظارت باشد و به صورت اقتضایی صورت پذیرد تا شهروندان شاهد باشند که اقدامات عملیاتی برای دو رودخانه در حال شکل گیری است.

طرح «پاحر» نیازمند توجه است

مطالبی با اشاره به جزئیات طرح «پاحر» تاکید کرد: به عنوان یکی از کارشناسان برنامه ریزی شهری و محیط زیست طرح پاحر را برای حفاظت از رودخانه‌ها ارائه کردم که از بالادست تا پایین دست رودخانه های «زر و گوهر» رشت را در بر می‌گیرد، اگر به مرحله عملیاتی شدن برسد با نظارت گسترده بر روی تمام وسعت رودخانه به عنوان کلید دستیابی به محیط زیست پایدار خواهد بود. در این طرح نقاط بحرانی و آلایندگی دو رودخانه در مورد توجه قرار می‌گیرد و همچنین حوزه آبخیز و آبریز با یک نگاه تحلیلی مورد بررسی قرار می‌گیرد و پهنه بندی  براساس اولویت‌های زیست محیطی ترسیم می‌شود و رهیافتی بر ضرورت نظارت و پایش ۲  رودخانه  است. 

بودجه و اعتبارات در برابر عملکرد مدیران پاسخ می‌دهد 

دبیر کارگروه آب کشاورزی منابع طبیعی مجمع مشورتی نظام مسائل شهرستان رشت با اشاره به سفر رئیس جمهور به استان گیلان یادآور شد: با سفر رییس جمهور و هیئت همراه به استان گیلان از زرجوب و گوهررود بازدیدهایی صورت پذیرفت و جلسات  همگی بر احیای آن تاکید داشتند. موارد و مسیر اقدامات، جدا از مباحث بودجه‌ای و اعتبارات اختصاص داده شده باید با عملکرد مدیران اجرایی مورد بحث قرار بگیرد و تا زمانی که الگو و چارچوب درستی برای احیای این دو رودخانه نداشته باشیم هر میزان اعتبارات در نظر گرفته شود، بی نتیجه خواهد بود و تا این لحظه راهکار درستی برای نجات این دو رودخانه ارائه نشده و تبدیل به یک کلاف سردرگمی شده است که روز به روز شرایط را بدتر می‌کند.

در کارگروه‌ها از ظرفیت نخبگان استفاده کنیم

وی ادامه داد: در کنار اعتبارات تشکیل کارگروه که از دیگر مصوبات سفر رئیس جمهور برای احیای این دو رودخانه بود، به فرض مثال باید تمام دستگاه‌های متولی از شرکت آبفا، سازمان محیط زیست، جهاد کشاورزی و وزارت نیرو همگی در این موضوع دخیل باشند و از همه مهمتر از ظرفیت نخبگانی و استعدادهای درخشان برای حل این معضلات بتوانیم بهره مند شویم. تا زمانی که از ظرفیت دانش بنیان‌ها، دانشگاه‌ها و بخش‌های اجرایی و نظارتی کشور نتوانیم در حل مسائل کشور بهره بگیریم این مشکلات حل نشدنی باقی خواهند ماند.

نمایندگان در حل مشکلات زیست محیطی ورود جدی داشته باشند

مطالبی با اشاره به نقش نمایندگان مجلس در احیای این دو رودخانه تاکید کرد: نمایندگان مجلس می‌توانند حلقه ارتباطی بین مردم و دولت باشند در مباحث قانونگذاری و پیگیری مسائل را زودتر از موعد حل و فصل کنند، در حال حاضر مشکل سراوان به عنوان یکی از موضوعات مهم و حیاتی گیلان در مجلس مورد رسیدگی قرار گرفته است که شیرابه‌ها بخشی از بار آلایندگی راهی شده به این دو رودخانه را شامل می‌شود، انتظار داریم وکلای مردم در خانه ملت از ظرفیت نخبگان در حل مشکلات کشوری به ویژه مسائل محیط زیستی استفاده کنند.

کارشناس محیط زیست شهری در ادامه یادآوری کرد: تغییر کاربری ایجاد شده در حوزه ۲ رودخانه، احداث تفرجگاه‌های غیر اصولی، تجاوزهایی که به حریم داغ و زنده زرجوب و گوهررود شده و…. همگی باعث تجمع بیش از اندازه بشر و اسکان آن و بهره کشی از طبیعت است که خواسته و ناخواسته شاهد ازدحام جمعیت خواهیم بود و معضلاتی را به صورت پیوسته وار با خود به دنبال خواهد داشت که به آلایندگی بالادست و پایین دست رودخانه‌هاختم می‌شود، باید کنترل و نظارت در بخش‌های شهری و روستایی را با کمک سازمان‌های مدیریت شهری و روستایی افزایش دهیم، با مدیریت درست و اصولی می‌توانیم این موضوع را حل کنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: تا زمانی که کنترل و نظارت روی مراکز آلاینده، پساب‌های عفونی و صنعتی صورت نپذیرد شاهد بهبود وضعیت این دو رودخانه نخواهیم بود، در سطح شهر رشت شاهد رشد قارچ گونه کارواش‌های مختلف هستیم که بخش بسیاری از آنها اصولی احداث نشده و هیچ مدیریت کارایی روی پساب خروجی خود ندارند و تهدیدی برای محیط زیست این خطه سرسبز کشور به شمار می‌روند، پساب‌های ناشی از این عملکرد به صورت غیر استاندارد وارد این دو رودخانه‌ می‌شوند.

مطالبی در پایان خاطر نشان کرد: تا زمانی که تفکیک زباله از مقصد به صورت جدی مورد توجه قرار نگیرد و استفاده از ناظران زیست محیطی به عنوان پیوست محیط زیستی در پروژه های عمرانی ساختمان‌ها و مراکز آلاینده اجباری نشود و در کلیات سراوان مقادیر تولید زباله کاهش صورت نگیرد و مدیریت درستی را شاهد نباشیم مشکلات سراوان تا از بین رفتن زیست در زرجوب و گوهر رود و تالاب انزلی ادامه خواهد داشت و کم کم باید شاهد بکارگیری لفظ مرداب برای این دور رودخانه باشیم.  باید تصفیه خانه شهر رشت تکمیل شود تا حجم زیادی از فاضلاب‍‌ها و پساب‌ها تصفیه شود .

در پایان می‌توان گفت؛ گیلان پیشانی سبز ایران با ظرفیت زیرساختی و فرصت‌های طلایی گردشگری امروز با مشکلات محیط زیستی درگیر است که تمام ابعاد زندگی شهروندان را نه تنها در بخش استانی بلکه در سطح ملی تحت تاثیر قرار داده است، پس از یک نگاه اجماعی به استان گیلان به نظر می‌رسد الزامات تعریف احیای رودخانه‌های رشت به‌ عنوان یک پروژه ملی چندان سخت نباشد و یا حل مشکلات سراوان؛ یکایک موضوعات عنوان شده نیازمند مدیریت درست است. باید بپذیریم که مسئله فقط بازگرداندن حیات مناسب به دو رودخانه نیست، ظرفیت‌ها و فرصت‌های متعددی در رشت به واسطه وجود زیرساخت‌ها و فرصت‌های حضور دو رودخانه در این شهر دیده می‌شود که می‌تواند در سطح ملی چشمگیر باشد؛ باید ملزومات یک پروژه استانی را در سطح ملی تعریف کرد./

پایان پیام