به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری خانه ملت؛ فرهنگ دورهمی ایرانیان را در بسیاری از آداب و رسوم آنها می‌توانیم ببینیم؛ از چهارشنبه سوری و دید و بازدید نوروز گرفته تا شب یلدا همه به نوعی در کنار هم بودن و باهم بودن خلاصه می‌شود. بسیاری از این رسوم و رسومات ایرانی در طول تاریخ به دست فراموشی سپرده شده و برخی از آنها در گذر زمان دستخوش تغییرات اساسی قرار گرفته است اما خصلت خوب دورهمی خود را از دست نداده‌اند.
چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های ایران باستان محسوب می‌شود که متاسفانه امروز بیشتر رسوم زیبای این شب به یاد ماندنی جای خود را به صداهای مهیب و وحشتناک داده است. صدای ترقه و نارنجک‌های دست‌ساز که گاهی به قیمت جان سازنده آن تمام می‌شود کافی است فقط یک دما بیشتر از حد مجازش گرم‌تر شود ساختمانی را ویران می‌کند و جان‌هایی را بی‌جان! تمام حرف و حدیث چهارشنبه سوری امسال به رفتارهای پر خطر آن تمام نمی‌شود، امسال ویروسی مهمان ناخوانده تمام دنیا است که پیر و جوان، پزشک و مسئول، ایرانی و غیر ایرانی نمی‌شناسد؛ اگر به جان کسی بیفتد به راحتی رهایش نمی‌کند تا جایی که به تازگی پای پلیس را هم به میان کشیده است؛ امروزِ هشدارهای پی‌در پی از طرف پلیس می‌شنویم مبنی بر اینکه کشور در شرایط بحرانی است با رفتارهای پرخطر آن را بحرانی‌تر نکنید.
کوچکترین غفلت بزرگترین حوادث تلخ می‌آفریند
سرهنگ "نادر مرادی" معاون نظارت بر اماکن عمومی پلیس امنیت پایتخت در جلسه‌ای با اشاره به لزوم آمادگی و تعامل هرچه بیشتر پلیس و اصناف، می‌گوید: کوچکترین غفلت باعث بروز بزرگترین حوادث تلخ و جبران ناپذیر در چهارشنبه آخرسال خواهد شد؛ متأسفانه در سال‌های اخیر عده‌ای فرصت طلب و ناآگاه، همین جشن‌ها را با آتش افروزی‌های مخرب و انفجار ترقه‌های خطرناک به یک رویداد پر مخاطره و دلهره آور تبدیل کرده‌اند.
در همین راستا سرهنگ دوم "علی محمد رجبی" رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا نسبت به تجمع شهروندان برای برگزاری مراسم چهارشنبه سوری در اماکن عمومی با توجه به انتشار ویروس کوئید ۱۹ هشدار داد و تاکید می‌کند: انتشاردهندگان تجمعات و گردهمایی برای برگزاری این مراسم که در کانال‌ها و گروه‌های شبکه‌های اجتماعی فعال هستند باید به این موضوع توجه کنند که این امر با توجه به شرایط موجود فقط دردسرساز برای شهروندان و دست اندرکاران درمان است.
تمام هشدارها تذکرات به اولتیماتم پلیس ختم نشد تا جایی که جامعه پزشکی هم امروز تذکرات خود را آغاز کردند و از مردم درخواست کرده از حضور در تجمعات و انتشار بیماری خودداری کنند؛ "علیرضا زالی" فرمانده ستاد عملیات مقابله با کرونا در کلانشهر تهران با تاکید بر لزوم کاهش فعالیت ادارات و سایر مراکز در هفته پایانی سال، تاکید می‌کند: مراسم چهارشنبه سوری امسال نباید برگزار شود. آیا برگزار نشدن چهارشنبه سوری ضربه ای به فرهنگ و رسوم ایرانی می زند؟ محمد اسماعیل سعیدی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در مورد اجرای رسم و رسوم فرهنگ چهارشنبه سوری به خبرنگار خانه ملت می‌گوید: متاسفانه امسال با شرایط خاصی در کشور روبرو هستیم، نمی‌توانیم مراسم چهارشنبه پایان سال را برگزار کنیم؛ باید با کمک کردن به یکدیگر این روزهای سخت را پشت سر بگذاریم تا روزهای پایانی سال شاهد اتفاقات ناگوار نباشیم یکی از اقداماتی که مردم می‌توانند در این روزها داشته باشند حضور کمتر در مجامع عمومی است، امسال باید محدودیت‌هایی در مراسم سنتی و فرهنگی خود داشته باشیم از چهارشنبه سوری تا پایان نوروز دید و بازدیدها را کمتر کرده تا بتوانیم در بازه زمانی کوتاه مدت جلوی شیوع این بیماری را گرفته تا شاهد شکست این بیماری در کشور باشیم.
چهارشنبه سوری از کجا آمد
چهارشنبه‌سوری، ترکیبی است از «چهارشنبه» که پنجمین روز هفته است و «سوری» که برای زبان‌شناسان مفهوم فراوانی دارد و بیشتر آن را به معنای جشن و سرور تعریف می‌شود.جشن چهارشنبه سوری پیش درآمدی برای جشن نوروز است که ریشه در باورهای بسیار کهن آریایی‌های کوچ کرده به ایران زمین دارد، اولین چهارشنبه‌سوری در زمان منصور بن نوح سامانی و در ماه شوال سال 350 هجری قمری در محله مرلیان بخارا برگزار شد و از آن پس همچنان ادامه یافت و نسل به نسل این فرهنگ در گذر زمان با تغییراتی منتقل شد.
یک اعتقاد قدیمی درباره جشن چهارشنبه‌سوری است که مختار ثقفی قرار گذاشته بود که روز پنجشنبه آخر صفر انقلابش را شروع کند؛ اما چون دشمنانش از این موضوع باخبر شدند، شروع قیام را یک روز جلو انداخت و برای آگاهی هوادارانش دستور داد که سه‌شنبه شب، بر بام خانه‌ها آتش بیفروزند؛ بعدها افروختن آتش که نشانه پیروزی روشنایی بر تباهی، بیماری و نکبت بود؛ ایرانیان باستان نیز نور را مظهر ایزد می‌دانستند، از آن زمان که آتش شناخته شد و برای روشن کردن شب‌های تار آمد، همواره سمبل گرما و نور و رونق‌بخش اجاق خانه‌ها بود.
چهارشنبه پایان سال یکی از آثار ناملموس ایرانی
سعیدی نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی رسومات سنتی چهارشنبه سوری اینچنین تعریف می‌کند: از قدیم‌الایام ایرانیان رسم و رسومات خاصی برای چهارشنبه پایان سال داشتند که نشان از فرهنگ غنی ایرانی است، چهارشنبه پایان سال یکی از آثار فرهنگی و تاریخی ناملموس ایرانی همچون شب یلدا است که هریک از شهرهای ایران به روش‌های متفاوتی آن را برگزار می‌کند و یکی از شادترین روزهای ایرانی در طول یکسال است که در جهان شهره بسیاری پیدا کرده است؛ با نزدیکی به نوروز باستانی و روزهای پایانی سال هر شهری با توجه به فرهنگ خاص خود از جمله پریدن روی آب و آتش تا بردن تحفه به منزل تازه عروسان آخرین چهارشنبه سال را جشن می‌گیرند.
وی از خنچه‌های چهارشنبه سوری به عنوان یکی رسوم دورهمی ایرانیان یادکرده و می‌گوید: هر ساله با نزدیکی به عید نوروز خانواده تازه عروسان در روز چهارشنبه سوری کادو و تحفه‌ای به منزل دختر تازه عروس شده می‌فرستند که به زبان آذری به آن "خنچه" می‌گویند طبقی که آن را با انواع شیرینی و کادو به عنوان پیشکش برای تازه عروس تزیین می‌کند، در کنار این مراسم پریدن از روی آب و آتش و خواندن اشعاری همچون«زردی من از تو، سرخی تو از من»، خوردن آجیل چهارشنبه سوری، فالگوش ایستادن، قاشق‌زنی، پختن آش ابودردا و شال انداختن به زبان آذری” شال سالاماخ» می‌توانیم اشاره کنیم که از رسم و رسوم زیبا به یاد ماندنی این شب است که هر یک در کنار اعضای خانواده با رعایت نکات بهداشتی قابلیت اجرا دارند و نیازی به تجمع دوستان و آشنایان نیست.
چهارشنبه سوری در اشعار شاعران ایرانی
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه چهارشنبه سوری به زبان شعر در اشعار بسیاری از شاعران بیان شده تاکید می‌کند: مراسم زیبا چهارشنبه سوری در ادبیات شاعران ایرانی هم آمده است و این رسم و رسوم قدیمی را به جهانیان معرفی می‌کنند برای مثال شهریار در یکی از اشعار خود به خوبی این مراسم را توضیح می‌دهد می‌گوید«هرکس شالین بیرباجادان سوخوردی/آی نه گوزل قایدادی شال ساللا ماخ!» و یا در ابیاتی دیگر در هنگام پریدن از روی آتش تکرار می‌کردند «قیزلار دییر: آتیل ماتیل چرشنبه/ آینه تکین بختیم آچیل چرشنبه»
اجرا نشدن این مراسم با توجه به شرایط خاصی که کشور دارد ضربه‌ای به فرهنگ کشور ما نمی‌زند
سعیدی اجرا نشدن مراسم چهارشنبه سوری در شرایط کنونی کشور را امری ضروری می‌داند و خانه ملت می‌گوید: هریک از مراسمات چهارشنبه سوری در جای خود قدمتی طولانی از فرهنگ غنی ایرانی دارند؛ اجرا نشدن این مراسم با توجه به شرایط خاصی که کشور دارد ضربه‌ای به فرهنگ کشور ما نمی‌زند، بلکه یک گزینه تقویتی می‌شود در جهت کمک به یکدیگر تا مردم بتوانند کشور را به حالت عادی بازگردانند تا سال‌های آینده این مراسم را به صورت دورهمی اجرایی کنند.
برگزاری جشن‌های پنهانی در سایه هشدارهای پلیس
وی در ادامه به هشدارهای هر ساله پلیس اشاره کردِ و یادآوری می‌کند: هرساله علیرغم هشدارهای پلیس مبنی بر اجرای درست مراسم چهارشنبه سوری باز شاهد اتفاقات ناگواری در این حوزه بودیم مردم احساس می‌کردند ممنوعیت پلیس در راستای ممنوعیت با فرهنگ است در صورتی که پلیس فقط با رفتارهای پرخطر مقابله می‌کند و مشکلی با مراسم و فرهنگ چهارشنبه سوری نداشته و ندارد متاسفانه امسال شرایط بحرانی است و این بیماری با کسی شوخی ندارد باید مردم خودشان رعایت کنند و از برگزاری مراسم به صورت پنهانی و مخفیانه خودداری کنند؛ با رفتارهای پرخطر و برگزاری دورهمی نه تنها به خودشان آسیب می‌رسانند بلکه دیگران را هم در معرض آسیب قرار می‌دهند.
چهارشنبه سوری فرصتی طلایی برای رسانه ملی
رسانه ملی در شرایط بحرانی وظیفه گسترده‌تری نسبت دیگر اوقات دارد؛ سعیدی در این راستا تاکید می‌کند: با توجه به نزدیکی چهارشنبه‌سوری و سال نو، رسانه ملی وظیفه سنگینی نسبت به سال‌های گذشته دارد؛ وظیفه شاد کردن مردم و زنده نگه داشتن فرهنگ ایرانی در سایه آموزش نکات بهداشتی، تنها رسانه‌ای است که می‌تواند اینگونه مراسم را در قالب فیلم و نمایش زنده نگه دارد؛ در این بین نوروز و چهارشنبه سوری فرصتی طلایی برای رسانه ملی محسوب می‌شود که در شرایط کنونی همراه و همگام مردم و مسئولان باشد و با توجه به شرایط بحرانی کشور با عملکرد بهینه خود بتواند اعتماد عمومی مردم را جذب کند .
وی بازتاب هر عمل را از منبع آن عمل می‌داند در ادامه تصریح می‌کند: هر عمل خوب و بدی داشته باشیم نتیجه آن به خودمان باز می‌گردد، مصادق این سخن شعری داریم که می‌گوید «از مکافات عمل غافل مشو/ گندم از گندم بروید جو ز جو» هر عملی خیر و شر که انجام می‌دهیم عکس‌العمل آن باز می‌گردد به خودمان باید همه توجه کنیم اگر در چهارشنبه سوری به هشدارها بی‌توجهی کنیم بازتاب آن به خودمان باز می‌گردد.
هر گونه گلایه و انتقادی و بی‌اعتمادی از عملکرد مسئولان داریم باید کنار بگذاریم کشور به لحاظ بهداشتی در شرایط مناسبی قرار ندارد
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس ادامه می‌دهد: تا به امروز تعداد کثیری از مردم نکات بهداشتی و ایمنی که از طرف مسئولان منتشر می‌شود رعایت کرده‌اند اما هنوز هستند افرادی که علیرغم توصیه مسئولان و رسانه‌ها نکات ایمنی را رعایت نمی‌کنند و منجر به خطر انداختن جان خود و دیگران هستند به این بیماری متاسفانه یک اپیدمی همه‌گیر است در شرایط کنونی فرصت انتقام‌گیری نیست، هر گونه گلایه و انتقادی و بی‌اعتمادی از عملکرد مسئولان داریم باید کنار بگذاریم کشور به لحاظ بهداشتی در شرایط مناسبی قرار ندارد، باید به همدیگر کمک کنیم در روزهای پایانی سال سایه منفور کرونا از سر مردم ایران و جهان دور شود.
این نماینده مردم در مجلس دهم در رابطه با قابل کنترل بودن مراسم چهارشنبه سوری به خبرنگار خانه ملت می‌گوید: با اطلاع رسانی شرایطی بحرانی که کشور دارد می‌توانیم خطرات احتمالی چهارشنبه سوری امسال را کنترل کنیم، در کنار اطلاع رسانی با اعمال محدودیت‌های امیدواریم چهارشنبه سوری بی‌خطری داشته باشیم.
وی در ادامه تاکید می‌کند: در شرایط کنونی تمام مراکز درمانی ما درگیر مبارزه با ویروس کرونا هستند امیدوارم مردم با رفتارهای پرخطر در چهارشنبه سوری شرایط کشور را بحرانی‌تر نکنند. نباید در این شرایط حاد که عده‌ای ناخواسته با مرگ دست و پنچه نرم می‌کنند به خاطر رفتارهای پرخطر تعدادی افراد جانشان را از دست بدهند.
سعیدی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در پایان می‌گوید: مراسم چهارشنبه سوری را می‌توانیم در کنار اعضای خانواده در خانه اجرایی کنیم و صله رحم و دید و بازید را به روزهای دیگر موکول کنیم و تبریک این ایام را از طریق شبکه‌های مجازی و تلفن امکان پذیر است و در مورد پنجشنبه پایان سال و حضور در آرامستان و زیارت اهل قبور می‌توانیم با خواندن قرآن و پخش احسان این رسوم را به جا آورده و همه باید در این شرایط به یکدیگر کمک کنیم تا این روزهای سخت که کشور درگیر بیماری کرونا است به سلامت به پایان برسانیم.
اجرا کردن فرهنگ و رسوم در این شرایط هزینه زیادی برای کشور است
در کنار این مسائل، آنچه برپایی مراسم چهارشنبه سوری را خطرناک‌تر از قبل می‌سازد، دورهمی مراسم چهارشنبه سوری است. در کنار رعایت نکات بهداشتی، عدم تجمع و دید و بازدید به همان میزان از اهمیت بسزایی برخوردار است. جدی نگرفتن این بیماری در روزهای گذشته و برپایی چهارشنبه سوری یعنی سوار کردن بحران بر روی بحران دیگر؛ اجرا کردن فرهنگ و رسوم در این شرایط حتی به طریق درست چیزی جز هزینه اضافی برای کشور نتیجه دیگری ندارد؛ با ماندن در خانه و رعایت نکات ایمنی به شعله‌ور شدن آتش اپیدمی کرونا در چهارشنبه آخر سال دامن نزنیم./
پایان پیام
گزارشگر: محبوبه اشرفی پیمان
