اورژانس اجتماعی چتری حمایتی برای خانواده‌هاست
**اگرچه خانواده گرمترین و امن‌ترین کانون برای اعضای آن است اما گاهی یک پیشامد هر چند کوچک می‌تواند آن را بسیار ناامن و آسیب‌پذیر کند و انسجام آن را به هم بریزد.
کودکان و زنان خیابانی، مردان و زنان معتاد گواه همین پیشامدهایی هستند که شاید آنقدر که خانه برانداز شدند قدرت نداشتند. اما امروز بازوهای قدرتمند حمایت‌های قانونی می‌توانند با گسترانیدن چتری به وسعت جامعه تا آنجا پیش بروند که این کانون را انسجام بخشند تا همه از حق داشتن خانواده‌ای سالم بهره مند باشند. حمایت از بخش آسیب‌پذیر جامعه در میان تمامی جوامع به چشم می‌خورد و فقط خاص کشور ما نیست.
اورژانس اجتماعی یکی از برنامه‌هایی است که سالها تلاش و مطالعه سازمان بهزیستی را پشت سر گذاشته است تا امروز با هدف توانمند‌سازی قشر ضعیف وآسیب‌پذیر به میدان بیاید و ستونی برای این چتر حمایتی باشد. اورژانس اجتماعی در تابستان سال 1378 زیر نظر دفتر امورآسیب دیدگان شکل گرفت تا با جایگزین کردن مداخلات روانی- اجتماعی، قبل از مداخلا ت قضایی و انتظامی بتواند در «پیشگیری از وقوع جرم» و «قضازدائی» نیز نقش مهمی ایفا کند.
این اورژانس با تفکر حذف همه آسیب‌های اجتماعی به میدان نیامده است اما امیدوار است با برنامه‌ریزی مناسب به هدف اصلی‌اش که کنترل آسیب‌های اجتماعی است نزدیک شود.
سازمان بهزیستی کشور با توجه به وظایفش در خصوص لزوم حمایت از افراد در معرض آسیب اجتماعی از قبیل:کودک آزاری، همسرآزاری، دختران فراری، کودکان خیابانی، خانواده‌های در معرض طلاق، خودکشی و... 123 خط سه رقمی تلفن اورژانس اجتماعی را به منظور دستیابی آسان و سریع برای افراد گروه‌های مورد نظر راه‌اندازی کرد. این مرکز خدماتی از جمله:معرفی خدمات سازمان بهزیستی به تماس گیرندگان، اعزام واحد سیار اورژانس اجتماعی به محل مورد نیاز، ارائه راهنمایی لازم به تماس گیرندگان، ارجاع تماس گیرندگان به مراکز تابعه سازمان (توان بخشی، پیشگیری و اجتماعی)، ارجاع افراد به مرکز مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی (اورژانس اجتماعی)، ارجاع افراد مشمول دریافت خدمات به واحدهای خدمات اجتماعی سیار ارائه می‌دهد. مشاوره مددکاران اجتماعی داخل ماشین‌های 123 رایگان است.
آنها اجازه دارند در مدت بیست دقیقه راهنمایی‌های لازم را دراختیار مدد جویان بگذارند و اگر نیاز بود ودر صورت تمایل مددجویان آنها را برای ادامه مشاوره به مراکز دیگر معرفی کنند. درست در یک سال پیش بود که در هفته بهزیستی به دنبال ایجاد مراکز اورژانس اجتماعی در سراسر کشور یک مرکز اورژانس اجتماعی در مرکز استان سیستان وبلوچستان راه‌اندازی شد.
این مرکز با همکاری 25 روانشناس و مددکار اجتماعی در ساعت کاری صبح و بعد از ظهر و 4دستگاه خودرو فعا لیتش را آغاز کرد و به گفته مدیر کل بهزیستی استان دو میلیارد و 800 میلیون ریال برای راه‌اندازی آن هزینه شده است.
توجه به فرد و خانواده، توانمند‌سازی اجتماع با رویکرد منطقه‌ای و محلی و فراهم ساختن زمینه مشارکت سازمان‌های مردم نهاد از مهمترین اصول این اورژانس به شمار می‌آید. یک سال از تأسیس اولین مرکز اورژانس اجتماعی در زاهدان گذشت و امروز این مراکز در چند شهر سیستان وبلوچستان گسترش یافته است و تعداد بیشتری از خدمات آن بهره مند می‌شوند. به گزارش خبرگزاری فارس و به نقل از روابط عمومی سازمان بهزیستی سیستان وبلوچستان در بهمن ماه گذشته شهرهای زابل و چابهار نیز صاحب اورژانس اجتماعی شدند.
"عباسعلی نورا" نماینده مردم زابل وزهک در گفتگو با هفته نامه مندیل سیستان با تأکید بر این که همه شهرها نیاز به این اورژانس دارند می‌گوید: «درست است که استان ما بسیار محروم است اما با مشکلات و آسیب‌های اجتماعی که در کلان شهرها مثل تهران وجود دارد مواجه نیستیم. از نظر هنجاری استان ما استان هفتم در کشور است.
از رشد و پیشرفت آسیب‌های اجتماعی از طریق فامیلی و خود کنترلی در بین مردم پیشگیری می‌شود. فامیل مانند یک نهاد مردمی در این زمینه عمل می‌کنند.»
به گفته این نماینده اورژانس اجتماعی هنوز بین مردم جا نیفتاده است و شاید به همین دلیل فعالیت آنچنانی در شهر ندارد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس شورای اسلامی در خصوص آسیب‌های اجتماعی در حوزه انتخابیه‌اش توضیح می‌دهد:«ما دراین جا با زنان بی‌سرپرست، بچه‌های بی‌سرپرست و مردان از کار افتاده روبه‌رو هستیم. بخشی دیگر هم هجمه‌های فرهنگی است که با توجه به مرزی بودن استان این مسئله، ما رابه عنوان یکی از دروازه‌های ورودی کشور با مشکلات بسیاری روبه‌رو کرده است.
ما در این زمینه‌ها به کمک‌های اورژانس اجتماعی نیاز داریم. نورا فقر وبیکاری را از دیگر عوامل ایجاد خشونت و آسیب‌های اجتماعی و دلیل گرایش جوانان به مسئل غیر اخلاقی ذکر می‌کند. باتوجه به عدم آشنایی مردم و فعالیت در شهرهای محدود اقدامات انجام شده توسط این مرکز قابل توجه است.
به گفته معاون اجتماعی سازمان بهزیستی سیستان و بلوچستان در سال گذشته بیش از 800 نفر از خدمات خط تلفن 123، 300 نفر از خدمات تیم‌های سیار، 50 نفر از خدمات مداخله در بحران و 34 زوج متقاضی طلاق از خدمات دفتر کاهش طلاق استفاده کرده‌اند. همچنین در طول این مدت 35 کودک خیابانی و 20 دختر فراری هم ساماندهی شدند. همبستگی، اعتقادات و پایبندی اخلاقی از جمله عواملی است که کمتر کانون خانواده‌ها را شکننده می‌کند.
"عبدالعزیز جمشیدزهی" نماینده سراوان با اشاره به این که برای ایجاد مرکز اورژانس اجتماعی در سراوان اقداماتی در حال انجام است می‌گوید:ما آسیب‌های شهرهای بزرگ را نداریم وابستگی خانواده‌ها در اینجا بیشتر است. دختران جوان کمتر در معرض آسیب‌ها هستند و حفظ حرمت خانواده بسیار مهم است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس مشکل بزرگ حوزه انتخابیه‌اش را اعتیاد می‌داند و امیدوار است اورژانس اجتماعی در این زمینه به مردم کمک کند.
سیستان و بلوچستان در سال گذشته کمترین آمار طلاق را کسب کرد وبه نظر می‌رسد در برخی شهرهای این استان آنطور که برخی نمایندگان استان هم معتقدند به دلیل وجود پیوند‌های محکم خانوادگی کمتر در معرض آسیب طلاق هستند.
"محمد قیوم‌دهقانی" نماینده ایرانشهر با اشاره به اینکه طلاق در حوزه انتخابیه‌اش کمتر گزارش شده است می‌گوید:درخصوص کودک آزاری ما در خانواده‌ها با این مشکل روبه‌رونیستیم، اما پیش می‌آید که در به‌هم خوردن برخی معاملات بین خلافکاران از کودکان این سوء استفاده می‌شود و گاهی گروگان‌گیری می‌کنند.
عضو کمیسیون اجتماعی حضور کودکان خیابانی را در شهر بسیاراندک ذکر می‌کند ومعتقد است آنها بیشتر افاغنه هستند.
دهقانی به چندین مورد جوان فراری که از دیگر شهرها به ایرانشهر آمده بودند نیز اشاره می‌کند.
به گفته مدیرکل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی بهزیستی کشور پیش‌نویس لایحه اورژانس اجتماعی قرار است به زودی تهیه شود. لایحه شدن اورژانس اجتماعی جلوی موازی‌کاری دستگاه‌ها و مسئولان مربوط به آسیب‌های اجتماعی را می‌گیرد و وظیفه دستگاه‌ها را مشخص می‌کند. دولت و مجلس برای قانونی شدن اورژانس اجتماعی نقش مهمی را برعهده دارند. در صورت تصویب قانون اورژانس اجتماعی می‌توان امیدوار بود که به عنوان نمونه سازمان‌های اجتماعی مجری حمایت از کودکان و سایر آسیب‌دیدگان اجتماعی باشد.
