رضا رحیمینسب:
بازار جهانی در انتظار صنایع دستی لرستان
**صنایع دستی در استان لرستان در سه نوع عشایری، روستایی و شهری تولید می‌شوند و بیشتر تولیدات این استان در خانواده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و کمتر به بازار عرضه می‌شود.
از جمله صنایع دستی استان لرستان سیاه چادر، چیت، قالی و گلیم، رنگرزی و جاجیم‌بافی اشاره کرد که در روستاهای این استان تولید می‌شوند و خراطی، نمدبافی، قلم زنی، ورشوسازی، قالی، موج و گلیم‌بافی از مهمترین صنایع دستی شهرهای استان لرستان محسوب می‌شوند.
جالب اینجاست که برخی از صنایع دستی استان لرستان بیش از 4 هزار و 500 سال قدمت دارند، بیش از 40 رشته صنایع دستی در این استان فعال است و لرستان در تکنیک و فن‌شناسی در زمینه صنایع دستی در رتبه اول کشور قرار دارد، اما با همه ویژگی‌ها و میزان تولیدات استان لرستان، کمتر زمینه برای عرضه این محصولات فراهم شده‌است.
ویژگی‌های صنایع دستی لرستان
اگر چه صنایع دستی در استان لرستان، به عنوان یک امکان اقتصادی مورد توجه مسئولین قرار نگرفته است اما هنرمندان این استان به تولید این صنایع ادامه دادهاند و در رشته‌هایی که امکانات اولیه در اختیارشان بوده، به فعالیت خود ادامه دادهاند.
رضا رحیمینسب نماینده مردم خرمآباد در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با هفته نامه بامداد لرستان درباره مهمترین تولیدات صنایع دستی در استان می‌گوید: «استان لرستان از جمله استانهایی است که صنایع دستی قابل توجهی دارد و هنرمندان این استان در رشته‌های متنوعی فعالیت می‌کنند. قالیبافی مهمترین رشته فعال اقتصادی در استان لرستان است. مهمترین مراکز تولید قالی در شهرهای خرمآباد، الیگودرز، دورود و روستاهای تابعه آنها فعال است و در فصل تابستان که روستائیان به کشاورزی اشتغال دارند، تولید آن کمتر است.»
این نماینده مجلس درباره رشته‌های فراموش شده صنایع دستی در این استان می‌گوید: «در استان لرستان نیز مانند بسیاری دیگر از استانهای کشورمان، برخی از رشته‌های صنایع دستی به فراموشی سپرده شده‌اند. ورشوسازی از جمله این هنرهاست که امروزه در لرستان منسوخ شده و دیگر کمتر هنرمندی را می‌توان یافت که در این زمنیه فعال باشد. البته مهمترین دلیل فراموشی این رشته کمبود مواد اولیه آن در بازار است. چند سالی است که به علت عدم تولید ورق ورشو در جهان این فلز در ایران نیز کمیاب شده و هنرمندان ورشوساز برای تولید مواد اولیه با مشکلات زیادی مواجه هستند و همین امر باعث شده هنرمندان ورشوساز کار و بارشان کساد شود.»
رشته‌های پوستین‌دوزی، چوقادوزی، ریسمان‌بافی، سیاه چادربافی، چیت بافی، زیلو، حصیر‌بافی و نمدبافی از جمله رشته‌های این استان هستند که خطر منسوخ شدن آنها را تهدید می‌کند.
رحیمینسب درباره این هنرها و اقداماتی که برای احیای آنها صورت گرفته می‌گوید: «در کنار 40 رشته فعال صنایع دستی در لرستان، برای احیای رشته‌هایی که منسوخ شده و یا در خطر هستند، برنامه‌هایی در معاونت صنایع‌دستی استان در دست برنامه‌ریزی است که در دو مرحله اجرا خواهند شد.»
به گفته این نماینده مجلس قرار است در مرحله اول، این رشته‌ها مستندسازی شوند و در همین راستا عکس، فیلم و آرشیو کاملی از این صنایع در دست تهیه است. در مرحله بعدی معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی در استان لرستان، آثار باقی مانده از این رشته‌ها را خریداری می‌کند و قرار است اساتیدی را برای آموزش به مناطق روستایی و عشایری اعزام کند.
رحیمینسب امیدوار است با این اقدام، این رشته‌ها احیا شوند و در زمره صنایع دستی فعال درآیند. به گفته نماینده مردم خرمآباد، در حال حاضر بیش از چهار هزار و 500 کارگاه فعال صنایع دستی در استان لرستان وجود دارد. بیش از 80 هزار نفر در استان لرستان به صورت مستقیم و غیرمستقیم در زمینه صنایع دستی مشغول به فعالیت هستند و لازم است برای این هنرمندان زمینه عرضه آثارشان فراهم شود.
نماینده مردم خرم آباد درباره اقدامات صورت گرفته برای توسعه صنایع دستی لرستان می‌گوید: «خوشبختانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان درحال تلاش برای برای ایجاد نمایشگاه و فروشگاه دائمی صنایع دستی در یکی از بناهای تاریخی شهرستان خرمآباد است. حدود 53 رشته صنایع دستی رایج، فعال، منسوخ شده و یا در حال فراموشی در استان لرستان شناسایی شده است و همه اینها می‌تواند شروعی باشد برای توسعه صنایع دستی در استان لرستان.»
عرضه، مهمترین نیاز صنایع دستی لرستان
اگر چه استان لرستان شرایط نسبتاً مطلوبی در زمینه تولید صنایع دستی دارد اما عرضه این محصولات چنان که باید نیست و تاکنون این استان نتوانسته سهم قابل توجهی از فروش صنایع دستی به خود اختصاص دهد.
رحیمینسب درباره مهمترین مشکل صنایع دستی استان لرستان می‌گوید: «متأسفانه در حال حاضر فروش صنایع دستی در استان لرستان تنها در ایام نوروز ساماندهی می‌شود و برنامه‌ریزی برای عرضه این محصولات فصلی است. در حالی که صنایع دستی استان لرستان این قابلیت را دارد که با یک برنامه‌ریزی دقیق و اصولی بازار دائمی داشته باشد و حتی در زمره محصولات صادراتی کشورمان قرار بگیرد.»
این نماینده مجلس معتقد است توجه به عرضه صنایع دستی استان لرستان می‌تواند زمینه را برای رقابت ایران در بازارهای جهانی نیز فراهم کند. او در این باره می‌گوید: «لرستان در حال حاضر با داشتن بیش از 40 رشته، تولید 15 درصد صنایع دستی کشور را در اختیار دارد و خوشبختانه تعداد زیادی از رشته‌های منسوخ شده صنایع دستی لرستان احیا شده‌اند. این استان به لحاظ تکنیک و فن‌شناسی در زمینه صنایع دستی در رتبه اول کشور قرار دارد و نیز در زمینه تنوع محصولات و صنایع دستی در رتبه پنجم کشور قرار دارد که این امر می‌تواند زمینه‌ساز حضور فعالتر در بازارهای جهانی باشد.»به اعتقاد این نماینده مجلس، کم کردن هزینه تولید می‌تواند مهمترین اقدام حمایتی دولت برای توسعه صنایع دستی در استان لرستان باشد. او در این باره می‌گوید: «برای ایجاد هر شغل در صنایع متوسط نیاز به 25 میلیون تومان اعتبار است ولی برای ایجاد شغل در زمینه صنایع دستی حداکثر 3 میلیون تومان سرمایه نیاز است. همچنین لازم است زمینه برای مشارکت مؤسسات غیردولتی نیز در این زمینه فراهم شود تا شاهد رشد و توسعه صنایع دستی در استان لرستان و در کل کشور باشیم.»
آینده روشن برای صنایع دستی لرستان
هرچند ظرفیت‌ها و قابلیت‌های صنایع دستی در استان لرستان هرگز به طور کامل شکوفا نشده اما سند راهبردی توسعه صنایع دستی استان لرستان در دست تهیه است و این امید می‌رود با تهیه و اجرایی شدن این سند استان لرستان به یکی از استانهای صادرکننده صنایع دستی در کشورمان بدل شود.
رحیمینسب درباره صادرات صنایع دستی می‌گوید: «ایران پس از کشورهای چین و هند سومین کشور صادرکننده صنایع دستی است. این در حالی‌است که کشورمان در زمینه صنایع دستی ظرفیت تولید 20 میلیون شغل در کشور را داراست و با تنوع صنایع دستی خود ظرفیت صادرات 10 میلیارد دلاری صنایع دستی به کشورهای مختلف دنیا را دارد. صادرات صنایع دستی می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی برای کشورمان به همراه داشته باشد.»
به اعتقاد این نماینده مجلس، برنامه عرضه محصولات بومی لرستان در بازارهای جهانی نیازمند بازنگری است. وی در این باره توضیح می‌دهد: «عرضه صنایع دستی در داخل کشور و صادرات آن نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است. دولت باید در این مورد دست به اقدامات زیربنایی بزند تا زمینه را برای عرضه درست و اصولی این محصولات فراهم کند. به عبارتی لازم است یک ساز و کار اداری برای حضور بخش خصوصی با نظارت دولتی در بازار صنایع دستی فراهم شود. مجلس نیز این آمادگی را دارد که در این باره با دولت همکاری کند.»
به اعتقاد این نماینده مجلس مصوبه دولت برای اختصاص یک درصد از بودجه دستگاهها برای خرید صنایع دستی و تهیه بخشی از جوایز قرض‌الحسنه بانکها از صنایع دستی کشور، به تنهایی برای حمایت از این صنایع کافی نیست و باید بحث عرضه و صادرات صنایع دستی به صورت تخصصی مورد بازنگری قرار گیرد.
رحیمی معتقد است ایجاد نمایشگاههای دائمی صنایع دستی در لرستان، ایجاد زمینه برای ارتباط محصولات صنایع دستی این استان با بازارهای جهانی و شناسایی ظرفیت‌های صنایع دستی این استان می‌تواند اقدامات مؤثری در زمینه بهبود عرضه صنایع دستی استان لرستان باشد.
