خبرگزاری خانه ملت

استان مازندران به سبب اقلیم خاص آب و هوایی خود مشکلی در جذب گردشگر ندارد اما مشکلاتی که برای رونق گردشگری استان وجود دارد، رفته رفته اقتصاد این منطقه را نیزتحت‌تأثیر قرارداده و پایین‌آمدن کیفیت خدماتی که به گردشگران ارائه می‌شود، در نهایت از میزان استقبال‌کنندگان از آب و هوای خاص این منطقه نیز می‌کاهد.

 اگر تا دیروز مناطق شمالی کشور به عنوان اولین محل مورد نظر گردشگران سریع شناسایی شده و با استقبال آنها مواجه می‌شد امروز گردشگران مشکلات زیادی برای استقرار در این منطقه دارند که همین مشکلات باعث شده است مناطقی از کشور که تا به حال توجه کمتری به آنها می‌شده است، به عنوان مناطق گردشگری شکل گرفته و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی را با مشکلاتی مواجه کنند.

نمایندگان استان مازندران معتقدند بخش اعظم درآمدهای حاصل از گردشگری استان در محل مناسبی هزینه نمی‌شود و این مسئله به همراه مشکلاتی نظیر زمین‌خواری‌ها و عدم سرمایه‌گذاری مناسب در این مناطق صنعت توریسم در این منطقه را به شدت تحت‌تأثیر قرارداده و از میزان گردشگران منطقه کاسته‌اند.

سیدرمضان شجاعی کیاسری نماینده مردم ساری در مجلس شورای اسلامی درگفت‌وگو با روزنامه وارش مازندران به تفصیل به شرح مشکلاتی پرداخته است که حل و فصل آنها می‌تواند تأثیرات شگرفی در اقتصاد وگردشگری منطقه داشته باشد.

گردشگری در استان مازندران از منابع مهم تأمین مالی مردم این منطقه است اما ما زیاد شاهد اقتصاد شکوفا به دلیل توسعه این صنعت در منطقه نیستیم، این مسئله چه دلایلی دارد؟

استان مازندران برای استان‌های همجوار و به خصوص تهران، اولین مقصد گردشگری است. استان مازندران به لحاظ موقعیت طبیعی و جغرافیایی در بخش طبیعت گردی جزو استان‌های برتر و قطب گردشگری کشور محسوب می‌گردد. نزدیک به 12 میلیون نفر گردشگر داخلی و دهها هزار توریست خارجی هر ساله به منظور گذراندن اوقات فراغت از این استان دیدن می‌کنند.

شرایط آب و هوایی و اقلیم این استان فرصت مناسبی را در اختیار ساکنان قرارداده است تا از محل گردشگری اقتصاد مناسبی داشته باشند. همجواری این منطقه با دریا از یک طرف و جنگل‌های وسیع و کوه‌های بلنداز طرف دیگر هر کسی را که بنا دارد برای چند روز به آغوش طبیعت برود، به خود جذب می‌کند. اما در بررسی‌های مربوط به صنعت توریسم نمی‌توان تنها بر روی شرایط آب و هوایی تکیه کرد و مسافرانی که نیاز به امکانات اولیه برای استراحت دارند، همگی از طبیعت‌گردان ماهر نیستندکه بتوانند با کمترین امکانات رفاهی در دل طبیعت چند روزی را سپری کنند. اینجا است که نقش دولت و به خصوص سرمایه‌گذار بخش خصوصی در ایجاد امکانات مناسب برای گردشگران نمودار می‌شود.

به همین دلیل می‌توان اقتصاد ناشی از گردشگری در استان را همانطور که گردشگران را می‌توان به بخش‌های مختلف تقسیم کرد، به دو بخش تقسیم کرد: بخش اول طبیعت‌گردانی هستند که با کمترین امکانات رفاهی به دل طبیعت رفته و از شرایط اقلیمی استان استفاده می‌کنند و دومین دسته نیز گردشگرانی هستندکه برای استراحت‌هایی کوتاه و بلند مدت به استان آمده ونیاز دارند با تأمین امکانات مناسب چند روزی را با خیال راحت در مناطق مختلف سرکنند. اگر صرفه مالی ناشی از گردشگری گروه اول تنها به سمت اقتصادهای کوچک رفته و به عنوان مثال تنها در یک روستا می‌تواند به اقتصاد ساکنان منطقه کمک کند، گردشگری گروه دوم برنامه‌ریزیهای گسترده و سرمایه گذاریهای کلان می‌خواهد که این باید به وسیله بخش خصوص و با همکاری بخش دولتی تأمین شود.

 درحال حاضر کدام گروهها از صرفه اقتصادی بیشتر بهره‌می‌برند؟

در حال حاضر متأسفانه منابع مالی ناشی از گردشگری در سیکل برنامه‌ریزی و هزینه دولتی و بخش خصوصی فعال در این زمینه وارد نمی‌شود و تنها بخشی از ساکنان محلی را با درآمدهای ناچیز ناشی از ورود گردشگر به منطقه رو به رو می‌سازد. کیفیت پایین خدمات ارائه شده توسط افراد محلی که در نهایت منجر به اسکان گردشگران در اتاقی کوچک در خانه‌های محلی می‌شود، نمی‌تواند منجر به شکوفایی اقتصادی شود.

همین مسئله از ابعاد دیگر نیز قابل بررسی است ومی‌بینیم که از لحاظ اجتماعی و همچنین از منظر تخریب طبیعت چه مشکلاتی را در پی دارد. اگر بخواهیم صرفه اقتصادی کلی حاصل از گردشگری را در نظر بگیریم باید بگوییم گردشگری نوع اول هیچ کمکی به اقتصاد منطقه و رونق دوباره گردشگری نمی‌کند و گردشگری نوع دوم نیز به دلیل کمبود امکانات مناسب و عدم سرمایه‌گذاریهای درست، هم‌اکنون نمی‌تواند انتظار بخش خصوصی را برآورده کند.

از طرف دیگر اگر سرمایه‌گذاری خصوصی و یا دولتی مناسبی برای گردشگری استان نمی‌شود تنها ناشی از عدم رویکرد مردم به این نوع گردشگری نیست و این اهمال و کم‌کاری سرمایه‌گذاران و بی‌توجهی دولت به این زمینه است که باعث کمبود ساخت و ساز و ایجاد مراکز رفاهی و تفریحی در منطقه است. با این حال نباید از گسترش ساخت وسازهای مربوط به گردشگری نیز غافل ماند و در این زمینه دولت کمکهای بزرگی کرده‌است.

رسیدگی به کدام‌یک از بخشهای گردشگری (روستایی یا رونق بخش خصوصی) باید در اولویت قرار‌گیرد؟

هر کدام از اینها رسیدگی و توجه خاص خود را می‌طلبد. گردشگری روستایی باعث رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال در روستاهای استان می‌شود و این برای بخش خصوصی و عامه مردم و به خصوص بحث صنایع دستی بسیار مؤثر است اما از سوی دیگر نباید از اهمیت سرمایه‌گذاری دولت در بخش گردشگری و ایجاد امکانات رفاهی به سادگی گذشت. اما این شرط نیز باید در ساخت و سازها مدنظر قرارگیرد که اکوسیستم و مناظر طبیعی استان و به خصوص زمینهای مرغوب برای کشاورزی به هیچ عنوان دستخوش تغییر نشوند.

بنابراین مازندران در بحث گردشگری تاکنون در حد و قامت خود هیچ تحرکی نداشته و آنچه انجام شده تنها 10 درصد توانایی‌های استان را تشکیل می‌دهد.

یکی از مباحثی که در مقوله گردشگری مازندران همواره روی آن مانور داده می‌شود این است که می‌گویند سالانه میلیون‌ها نفر مسافر وارد استان می‌شوند. در این خصوص باید گفت ورود مسافر به استان ربطی به برنامه‌ریزی مسئولان ما ندارد به عبارت دیگر آمدن مسافر اصولاً نمی‌تواند حاصل برنامه‌ریزی مسئولان باشد چون مردم ایران به طبیعت بکر و جاذبه‌های طبیعی و خدادادی گردشگری مثل دریا و جنگل و دشت و رودخانه و چشمه‌های آب معدنی و. . . علاقه‌مندند و به‌خاطر این مواهب به استان می‌آیند لذا باید پرسیدبرای بهره‌برداری از این مواهب و توسعه اقتصاد استان چه کاری انجام شده است؟ صرف ورود 14 میلیون مسافر مهم نیست. این امر وقتی برنامه‌ریزی نباشد، نه تنها خوشحالی ندارد بلکه باعث نگرانی است.

 کمک‌های دولت در چه زمینه‌ای بوده است؟

یکی از مهمترین اقدامات، اقدامات قانونگذاری و بودجه‌ای ‌است. در حال حاضر چند سال است که پنج درصد اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای استان برای زیرساخت‌های گردشگری و مناطق نمونه گردشگری قرار است هزینه شود که این هزینه بیشتر در طرحهای مربوط به گردشگری انجام می‌گیرد. اگر بخواهیم به بحث گردشگری به عنوان یک صنعت پر رونق بنگریم، وجود داشتن 96 درصد سواحل خزر در دست سازمانهای دولتی و غیردولتی باعث شده در بخش گردشگری نیز صدمه بسیار بالایی به استان وارد شود.

یکی از اقدامات مهم دولت در این زمینه مصوبه هیأت‌دولت در مورد آزادسازی سواحل و عقب نشینی از سواحل به میزان 60 متر است که این مصوبه در ساری به خوبی انجام شده است اما در شهرهای دیگر استان همچنان این مسئله با بی‌توجهی رو به رو است و صرف آزادسازی مشکل گردشگری را حل نمی‌کند.

یکی دیگر از مشکلات موجود در شهرهای استان نیز نبود کمربندی در شهرها و وجود بافت‌های فرسوده درآنها است. براساس آمارهـای موجود حـدود 6 هزار مترمربـع بافت فرسوده در شهرهای استان وجود دارد که این مسئله به‌ویژه در فصول گردشگرپذیر مانند بهار و تابستان مشکلات زیادی را برای شهروندان مازندرانی و هم مسافران به‌وجود می‌آورد که مهمترین این مشکلات ترافیک گسترده شهرهاست؛ بنابراین احداث کمربندی از مهم‌ترین راه‌حل‌های این معضل به حساب می‌آید. یکی دیگر از معضلات مربوط به گردشگری در استان، این است که سالانه نزدیک به 400 نفر از هموطنان کشور در ساحل این استان جان خود را از دست می‌دهند و هیچ دستگاهی پاسخگو نیست.

معضل دیگر استان نبود کارخانه‌های کمپوست زباله است که موجب دپوی زباله در حاشیه شهرها و بعضی اماکن تفریحی می‌شود. با این حال مسئولان دستگاه‌های اجرایی استان با وقوف کامل به این مشکلات، گام‌های مؤثری برای برطرف شدن مشکلات یاد شده برداشتند که ساخت کارخانه‌های کمپوست در هشت شهر استان، احداث کمربنـدی و پل در بعضی از شهرها و اصلاح بافت‌های فرسوده ازجمله این کارها است که اگرچه بطور کامل مشــکلات استان را برطرف نکرده اما قدم‌های مثبتی است.

اقدامات دولت باید در چه زمینه‌هایی گسترش یابد؟

خوشبختانه رئیس‌جمهور نسبت به رونق صنایع در مازندران با لحاظ‌کردن مسایل زیست محیطی نگاه ویژه‌ای دارد و این مسئله را در سفرهای‌استانی خود به استان مازندران به خوبی مطرح کرده‌اند. نگاه دولت به مازندران تنها به بخش کشاورزی و یا گردشگری محدود نشده و اقدام دولت در تصویب راه‌اندازی صنایع در این استان، حاکی از نگاه ویژه دولت به رونق اقتصادی استان است.

با این حال باید در زمینه سرمایه‌گذاری‌های مربوط به امکانات رفاهی برای عامه مردم اقدامات بیشتری انجام‌گیرد و اینطور نباید‌باشد که بهترین مناطق از لحاظ آب و هوایی و توریستی و زمین‌های کشاورزی دراختیار بخش خصوصی قرارگیرد تا با ساخت و سازهای گسترده به تخریب محیط زیست و دور نگه داشتن مردم از سواحل دریا اقدام کنند.

 در هر صورت 38 کیلومتر نوار ساحلی دریای خزر، دامنه‌های جنگلی و کوهستانی، رودخانه‌های پرآب، چشمه‌های آب معدنی متعدد، آبشارها، غارها و بیش از 800 اثر تاریخی و فرهنگی ثبت شده، از جمله ظرفیت‌های مهم در زمینه گردشگری است که باید به طور همزمان به تمام اینها توجه شود.

در هر صورت مازندران یک استان فرهنگی بوده و از سنت و آداب ویژه‌ای برخوردار است. با وجود این که مازندران در بخش گردشگری خدمات ملی ارائه می‌کند اما از اعتبارات ملی برخوردار نیست و زیرساخت‌های مناسبی برای این کار فراهم نشده است، به همین دلیل مدیریت ارشد استان باید گردشگری را در اولویت برنامه‌های توسعه استان قرار دهد و ظرفیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی فراوانی در استان وجود دارد که باید به مرحله ظهور برسد.

با این حال متأسفانه مشکل اصلی در گردشگری استان و تمام کشور این است که سازمان گردشگری کشور هنوز نتوانسته ‌است برای جلب و جذب توریست و گردشگر خارجی و اسلامی به ایران برنامه مدون و اصولی تدوین کند و هنوز استراتژی و اهداف مشخصی برای حضور سرمایه‌گذار در استان‌های گردشگر‌پذیر تدوین‌نشده و مردم با مشکلات عدیده‌ای در این خصوص مواجه هستند.