خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری خانه ملت؛ وقتی جان بی‌جان تو جانی می‌شود برای زندگی دیگری، آن زمان است که زنده می‌مانی؛ اینجاست که مرگ مغزی دیگر پایان زندگی نیست. طبق آمار در هر سه ساعت یک نفر به دلیل نبود عضو اهدایی جان خود را از دست می‌دهد و سالانه ۸ هزار مرگ مغزی در کشور رخ می‌دهد.

در حال حاضر حدود ۲۶ هزار نفر در انتظار پیوند عضو قرار دارند در هر ۱۰ دقیقه یک نفر به لیست انتظار اضافه می‌شود. هر ساعت، دقیقه و ثانیه‌ای که می‌گذرد این افراد به مرگ نزدیک‌تر می‌شوند اما هنوز امیدوارند. بیشترین میزان مرگ مغزی در کشور بر اثر تصادفات جاده‌ای رخ می‌دهد، سالانه ۶۰۰۰ نفر مرگ مغزی در کشور داریم که نیمی از آنها یعنی ۳۰۰۰ نفر از آنها قابلیت اهدای عضو دارند و هر مورد مرگ مغزی می‌تواند سه عضو خود را اهدا کند و جان سه نفر را نجات دهد. در این صورت ۳۰۰۰ نفر جان، ۹۰۰۰ نفر را از مرگ نجات می‌دهند، اما تنها یک چهارم از موارد قابل اهدای عضو که دچار مرگ مغزی شده‌اند اهدای عضو می‌کنند.

فتوایی که علم پزشکی را زیر و رو کرد

شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوم شهریور ۱۳۹۵ خورشیدی ۳۱ اردیبهشت را همزمان با سالروز صدور فتوای تاریخی امام خمینی(ره) مبنی بر جایز بودن اهدای عضو به عنوان «روز ملی اهدای عضو» نامگذاری کردند، با وجود مخالفت‌های بسیاری از سوی فقهای گذشته با پیوند اعضاء و اختلاف نظرهایی که در این راستا وجود داشت دکتر ایرج فاضل به عنوان پدر اهدای عضو ایران موفق شد در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۳۶۸ نخستین فتوای پیوند ارگان از فرد مرگ مغزی به بیماران نیازمند را از امام خمینی (ره) دریافت کند؛ فتوایی که بالاخره پس از گذشت ۱۱ سال در سال ۷۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به این ترتیب قانون پیوند اعضا از فرد مرگ مغزی تصویب شد.

قانون اهدای عضو مشتمل بریک ماده واحده و سه تبصره در جلسه علنی هفدهم فروردین ۱۳۷۹ در مجلس شورای اسلامی تصویب و به تأییدیه شورای نگهبان رسید. براساس این ماده واحده بیمارستان‌های مجهز برای پیوند اعضاء، پس از کسب اجازه کتبی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، می‌توانند اعضای‌ سالم بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان بر طبق نظر کارشناسان خبره مسلّم باشد، به شرط وصیت بیمار یا موافقت ولّی میّت جهت پیوند‌ به بیمارانی که ادامه حیاتشان به پیوند عضو یا اعضای فوق بستگی دارد استفاده نمایند.

ایران رتبه نخست پیوند عضو در آسیا را دارد

نخستین پیوند عضو در کشور به سال ۱۳۱۴ باز می‌گردد که اولین پیوند قرنیه در کشور بود بعد از آن پیوند مغز استخوان در سال ۱۳۶۹، پیوند کلیه در سال۱۳۷۴، پیوند قلب و کبد در سال ۱۳۷۲، پیوند ریه در ۱۳۷۹ و در نهایت پیوند روده و پانکراس در ۱۳۸۵ صورت گرفت تا جایی که ایران به لحاظ اهدای عضو در سطح جهان رتبه ۳۵ و رتبه نخست در آسیا را آن خود کرد، ناگفته نماند برترین کشورها در زمینه اهدای عضو در سطح جهان اسپانیا و کشورهای اسکاندیناوی هستند.

معامله جان!

«اهدای عضو، اهدای زندگی»، شعاری که در چند سال اخیر همزمان با نزدیکی به روز ۳۱ اردیبهشت ماه از رسانه‌های متفاوت شنیده می‌شود گاهی این اهدای عضو خود خواسته و برای زندگی بخشیدن به گروه دیگر است که فرد در وصیتنامه خود آن را عنوان می‌کند؛ و زمانی با رضایت ولی و قیم فرد مرگ مغزی شده این اهدا انجام می‌شود و گاهی فقر اهدا کننده را پای میز معامله می‌کشاند!

خرید و فروش اعضای بدن در کشور آزاد است

در کنار پیشرفت‌هایی که علم پزشکی در زمینه اهدای عضو به دست آورده ناگفته نماند ایران تنها کشوری است در آن خرید و فروش اعضای بدن آزاد است این ماجرا فرصتی بزرگ محسوب می‌شود که گاهی در طی سال‌های اخیر تبدیل به یک تهدید شده است؛ در کنار اهدای عضو به صورت رسمی شاهد قاچاق و فروش غیرقانونی اعضای بدن هم بودیم، آگهی‌های کاغذی فروش اعضای بدن که بر در و دیوار بیمارستان‌ها نصب می‌شد و به مرور زمان سر از فضای مجازی دیوار تا اینستاگرام و تلگرام درآورد تا جایی که پای پلیس را به میان کشید؛ سردار وحید مجید رئیس پلیس فتا در مورد فروش مجازی اعضای بدن سال گذشته اولتیماتوم‌های داد و تاکید کرد: هر گونه خرید و فروش اعضای بدن در فضای مجازی برابر اطلاعیه وزارت بهداشت ممنوع است و تنها زیر نظر وزارت بهداشت انجام می‌شود.

کوتاهی دست دلالان اعضای بدن

مهدی شادنوش رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت در مورد فروش زیرزمینی اعضای بدن در گفت‌وگویی یادآور شد: متاسفانه بعضی از افراد غیرمسئول، باعث مخدوش شدن وضعیت پیوند در کشور شده‌اند که در نتیجه آن، شاهد دلالی و شیادی در پیوند کلیه هستیم و همچنین آیین نامه اهدای پیوند از فرد زنده از اول شهریور ۹۸ ابلاغ شده که از این طریق، وضعیت پیوند کلیه را ساماندهی در کشور ساماندهی شود.

بر این اساس، راه اندازی این سامانه راهی برای مبارزه با فروش غیر قانونی اعضای بدن توسط وزارت بهداشت و درمان شده اما با تمام این تفاسیر باز شاهد اخبار ناخوشایندی از فروش غیر قانونی اعضای بدن در کشور هستیم .

دو نگاه در اهدای عضو داریم

سلمان خدادادی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد اهدای عضو به خانه ملت می‌گوید: اهدای عضو را می‌توانیم از دو نگاه مورد بررسی قرار دهیم یکی افرادی که مرگ مغزی شده با رضایت خانواده اعضای بدن او اهدا می‌شود و گاهی هم با رضایت خود قبل از مرگ در وصیتنامه و سیستم اهدای عضو عنوان کرده باشد و دیگری اهدای عضوی که ناشی از فقر و نداری باشد و فرد را مجبور به فروش اعضای بدن خود به صورت قانونی و یا غیرقانونی می‌کند.

خدادادی نماینده مردم ملکان ادامه می‌دهد: نگاه اول یعنی اهدای عضو فرد مرگ مغزی شده نیازمند فرهنگ‌سازی است. گاهی بیمار مرگ مغزی، می‌تواند نجات بخش جان ۱۰ نفر دیگر باشد بر همین اساس با شعار «اهدای عضو اهدای زندگی» نجات بخش تعدادی دیگر از افراد جامعه باشیم و به نوعی فرد مرگ مغزی شده با اهدای اعضای بدن خود می‌تواند به نوعی دیگر در جامعه زندگی کند.

فرهنگ‌سازی برای اهدای عضو

«فرهنگ‌سازی تنها از طریق رسانه‌ها صورت نمی‌گیرد»، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این مورد معتقد است: اهدای عضو در کشور نیازمند فرهنگ‌سازی است این فرهنگ‌سازی از طریق علما، مراکز فرهنگی و دانشگاهی، مدارس و رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی امکانپذیر است ناگفته نماند نسبت به چند سال اخیر فرهنگ‌سازی در این زمینه بسیار مناسب بوده به طوری که در سال‌های اخیر ایران جزو رتبه‌های نخستین در بین کشورهای آسیایی به جهت اهدای عضو بوده است.

نماینده مردم در مجلس دهم فقر را عامل دیگری از اهدای عضو می‌داند و به خانه ملت می‌گوید: نگاه دومی که می‌توانیم به اهدای عضو در کشور داشته باشیم بالاجبار بودن آن است که نشات گرفته از فقر و نداری است که پای خریدار و فروشنده عضو را پای میز معامله می‌کشاند، این موضوع جای تامل دارد که فردی به دلیل تامین نیازهای خود مجبور باشد قسمتی از وجود خود را بفروشد در این میان با رسمی و غیر رسمی کردن فروش اعضای بدن حدود مجاز و غیرمجاز بودن آن را مشخص می‌کنیم.

فروش اعضای بدن برای تامین نیازهای اولیه باشد حتی به صورت مدرن و سازمان یافته و قانونی بسیار امر ناپسندی است

خدادادی ادامه داد: اگر فروش اعضای بدن برای تامین نیازهای اولیه باشد حتی به صورت مدرن، سازمان یافته و قانونی بسیار امر ناپسندی است و مشکلاتی را در آینده به همراه خواهد داشت، افرادی که اعضای بدن خود را به خاطر فقر می‌فروشند احتمال دارد که در آینده دچار بیماری شده و نیازمند همان عضو اهدا شده باشند و در آینده توان خرید عضو فروخته را نداشته باشند.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس خاطر نشان کرد: در مورد اهدای عضو مرگ مغزی باید بسیار فرهنگ‌سازی و سرمایه گذاری کنیم اما در مورد فروش آن به دلیل فقر باید مسئولان امر را سرزنش کرد که تعدادی از افراد به خاطر فقر و نداری اقدام به فروش اعضای بدن خود می‌کنند، در هرصورت اهدای عضو فرد مرگ مغزی امری پسندیده است و باید در این زمینه در جامعه فرهنگ‌سازی شود اما اهدای عضو به صورت فروش قانونی و غیرقانونی بر اثر فقر کار ناپسندی است باید اقدام جدی در این راستا صورت بگیرد.

امکان بازگشت فرد مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد​

محمد حسین قربانی نائب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در رابطه با مرگ مغزی افراد به خانه ملت می‌گوید: برای تپیدن قلب، یک جریان الکتریکی نیاز دارد است که این جریان در نقطه کوچکی از مغز ایجاد می‌شود. برای تپیدن قلب مغز نیاز به اکسیژن دارد و تا فرمان نفس کشیدن از ساقه مغز انتقال یابد، حال زمانی که فرد ضربه شدیدی بخورد، مغز نمی‌تواند از بیرون ورم کند. بنابراین فشار زیادی به درون مغز وارد می‌شود و رگ‌ها در اثر این فشار بسته شده و خون رسانی قطع می‌شود.

وی می افزاید: بعد از این اتفاق در عرض هشت دقیقه سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند و بعد از مدتی مغز یک ماده متلاشی شده و فاسد محسوب می‌شود. به همین دلیل امکان بازگشت فرد مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد؛ حال مغز می‌تواند بدون اکسیژن بین ۶ تا ۸ دقیقه جریان الکتریکی و تپش قلب را ادامه دهد. به همین دلیل اگر اورژانس به سرعت به بیمار مرگ مغزی شده برسد و تنفس مصنوعی را برقرار کند، قلب تپش را ادامه می‌دهد. اما نمی‌توان بیمار مرگ مغزی را برای همیشه نگه داشت اما می‌توان با  اهدای اعضای بدن او تعداد بسیاری از مرگ حتمی نجات داد.

قربانی ادامه می‌دهد: متاسفانه تعداد بیماران نیازمند به دریافت عضو در کشور زیاد است و اکثریت درگیر مشکلات مالی هستند؛ نبود نظارت در اهدای عضو از طرف سازمان‌ها و نهادهای مربوطه عاملی بر مرگ و میر این بیماران بوده و از طرفی مشکلات نظیر شرعی و اسلامی بودن مطرح بود که با فتوای امام خمینی(ره) و قانونی شدن آن در مجلس مشکلات آن در چند دهه اخیر رفع شد.

اما سوال اینجاست که با راه اندازی شدن سامانه اهدای عضو توسط وزارت بهداشت و درمان پزشکی چه میزان دست دلالان و واسطه گران غیرقانونی اهدای عضو کوتاه شد؟

اما سوال اینجاست که با راه اندازی شدن سامانه اهدای عضو توسط وزارت بهداشت و درمان پزشکی چه میزان دست دلالان و واسطه گران غیرقانونی در اهدای عضو کوتاه شد؟ نائب رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این خصوص به خبرنگار خانه ملت گفت: سال‌های گذشته شاهد دلال بازی‌ها و ورود غیرقانونی افراد به عنوان واسطه دریافت کننده و اهدا کننده عضو بودیم که منجر به بروز مشکلاتی از قبیل اقتصادی شد که با راه اندازی سایت اهدای عضو از طرف وزارت بهداشت بسیاری از حاشیه‌های آن جمع شد و کسانی که تمایل به اهدای عضو دارند می‌تواند به صورت رسمی به سایت مراجعه کرده و با گیرنده عضو ارتباط برقرار کرده و تمام مراحل به صورت قانونی زیر نظر وزارت بهداشت و درمان کشور انجام می‌شود.

آنچه در این میان باب نشده فرهنگ‌سازی در این راستا است؛ اکثریت افراد حتی اطلاعات کافی و درستی در رابطه با وجود چنین سایتی ندارند. مطبوعات، خبرگزاری‌ها ، رسانه ملی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نقش موثری در رابطه با فرهنگ‌سازی اهدای عضو از طریق سایت وزارت بهداشت داشته باشند.

دست دلالان  غیرقانونی قاچاق اعضا را کوتاه کنیم

قربانی تاکید کرد: بهترین، امن‌ترین و قانونی‌ترین راه اهدای عضو در شرایط کنونی از طریق سایت وزارت بهداشت است و از تمام کسانی که قصد اهدای عضو خود را دارند به هر دلیلی از طریق این سامانه اقدام کنند تا بتوانیم دست دلالان و واسطه گران غیرقانونی کوتاه کنیم و شاهد فروش غیرقانونی اعضای بدن در کانال‌های مجازی و زیرزمینی نباشیم؛ حتی همه مردم می‌توانند با ارسال کد ملی خود به شماره ۳۴۳۲ به صورت سریع و آسان کارت اهدای عضو دریافت کنند.

در این میان نکته‌ای که ذهن بسیاری از مخاطبان  را درگیر خود کرده این است که فرد متقاضی اهدای عضو با وجود داشتن کارت اهدای عضو، خانواده و اولیای دم او می‌توانند مخالف این اهدای عضو باشند؛ با وجود آنکه گفته می‌شود ۱۰ درصد ایرانیان کارت اهدای عضو دارند، هر سال فقط اعضای بدن یک‌سوم افراد مرگ مغزی اهدا می‌شود.

۶ هزار عضو قابل اهدا زیرخاک می‌رود و هر روز ۱۰ نفر به‌خاطر نرسیدن عضو، جان خود را از دست می‌دهند. نماینده مردم در مجلس دهم در این خصوص تصریح می‌کند: ثبت نام در سامانه اهدای عضو به منزله وصیتنامه است بر همین اساس کسی که در سامانه اهدای عضو ثبت نام می‌کند دیگر نیازی به رضایت همسر و یا والدین ندارد که پس از مرگ مغزی اعضای بدنش اهدا شود یا خیر، تاکنون موردی نداشتیم که فردی در سامانه ثبت نام کرده و بعد از مرگش مانعی برای اهدای عضو از طرف خانواده او ایجاد شود و اگر موردی از نارضایتی برای اینگونه اهدای عضو از طرف خانواده مرگ مغزی اعلام شود کان لم یکن اعلام می‌شود.

خلأ قانونی و عدم سندیت داشتن کافی ثبت‌نام‌ در این سایت‌، می‌تواند با جان هزاران نفری مرتبط شود

 با وجود نظارت‌هایی که از طرف وزارت بهداشت و درمان پزشکی بر روی این سامانه است باید به نقاط ضعف آن هم توجه شود و زمانی که شخص عاقلی خود اقدام به ثبت نام در این سامانه می‌کند نباید بعد از مرگش با هزاران اما و اگر مانع از اهدای عضو او شوند و منجر به بی‌اعتمادی از طرف مردم نسبت به عملکرد این سازمان باشد. به نظر می‌رسد خلأ قانونی و عدم سندیت داشتن کافی ثبت‌نام‌ در این سایت‌، می‌تواند با جان هزاران نفری مرتبط شود که با گرفتن عضو عمر دوباره‌ای یافته و به زندگی باز می‌گردند.

 در این میان فرهنگ‌سازی از طرف رسانه ملی در ایام خاصی که معنویت به خصوصی بین مردم رواج دارد مثل ایام ماه محرم و رمضان می‌تواند بهترین گزینه در جهت فرهنگ‌سازی چنین امر پسنده‌ای باشد. کوشش برای آگاه سازی و نحوه ثبت نام و امکان گرفتن کارت اهدای عضو می‌تواند در قالب میان برنامه‌هایی در کنداکتور صدا و سیما قرار گیرد و به تشویق مردم برای انجام این اقدام پسندیده کمک کند./

پایان پیام

گزارشگر: محبوبه اشرفی پیمان