خبرگزاری خانه ملت

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری خانه ملت؛ با شروع سال ۲۰۱۹ بحث داغ اقتصاد خلاق و نقش شهرها تا قبل از شیوع کرونا به نوعی در حال پررنگ شدن بود. شهرهوشمند، شهرسلامت، شهر گردشگر، شهرهنر و… از انواع و اقسام القابی بود که به شهرها با توجه به خصوصیاتی که داشتند می‌دادند در این میان سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، نخستین ملاک سنجش این نامگذاری قرار گرفت و با توجه به فرهنگ و تمدن غنی کشور ما در مرکز توجه جهانیان در این راستا قرار گرفت.

روزی به نام صنایع دستی در تقویم ملی

صنایع دستی، بعد از جنگ جهانی دوم، با محتوای هنری و فرهنگی، مورد توجه اکثر کشورهای پیشرفته قرار گرفت. در دهم ژوئن برابر با بیستم خرداد سال ۱۹۶۴ میلادی، نخستین همایش‌ جهانی با شرکت مسئولان اجرائی، استادان دانشگاه، هنرمندان و صنعتگران بیش از ۴۰ کشور جهان، در نیویورک برگزار شد. در قطعنامۀ پایانی آن همایش، تأسیس «شورای جهانی صنایع دستی»، به عنوان نهاد وابسته به یونسکو تصویب‌ شد؛ سالروز تأسیس این همایش، به عنوان «روز جهانی صنایع دستی» نامگذاری شد. با راه‌اندازی شورای جهانی صنایع دستی، صنایع دستی و سنتی، به صورت قسمتی از حیات فرهنگی و اقتصادی ملت‌ها، مورد توجه قرار گرفت. ایران، از سال ۱۳۴۷ شمسی برابر با ۱۹۶۸میلادی از طریق سازمان صنایع دستی کشور، به عضویت این شورا درآمد و در مجمع آسیا و اقیانوسیۀ آن، مشغول فعالیت شد. این شورا، در ابتدا با شمار محدودی از اعضا کار خود را شروع کرد. اما هم‌اکنون، ۹۰ کشور جهان را تحت پوشش دارد و دبیرخانۀ آن، در شهر آمستردام هلند قرار دارد .

صنایع دستی، روایتگر صنعت و هنر نیاکان است

اگر بخواهیم تعریف جامع و کاملی از صنایع دستی در یک سطر ارائه کنیم می توانیم بگوئیم، صنایع دستی، روایتگر صنعت و هنر نیاکان و بیانگر هنر و ذوق مردم هر کشور است که در روزگاران کهن، به عنوان صنعت تمام عیار عهد خویش حضور داشته است. صنایع دستی، سفیران فرهنگی یک قوم و قبیله‌اند که هرگز از رسالت خود دست نمی‌کشند. برای آنکه محصولی را جزو صنایع دستی قلمداد کنیم باید ویژگی‌هایی را دارا باشد؛ خصوصیاتی از قبیل نقش فرهنگی و هویت بخشی به یک ملت (داشتن بار فرهنگی)،عدم نیاز به سرمایه ­گذاری کلان در مقایسه با سایر رشته­‌های صنعتی، قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر، روستا و حتی جوامع عشایری)، سهولت در ایجاد مراکز تولید، دارا بودن ارزش افزوده زیاد در مقایسه با صنایع دیگر خودکفا و متکی به مواد اولیه داخلی، کمک به رشد و توسعه اقتصادی و داشتن زمینه­‌های مناسب جهت صادرات را به خود اختصاص می‌دهد.

ایران نخستین کشور در حوزه صنایع دستی

سال گذشته خبر خوشایندی باعث خوشحالی هنرمندان صنایع دستی کشور شد از زمانی که بحث شهر‌های جهانی مطرح شد، برای خیلی‌ها غیر باور بود که ایران با وجود ۸ شهر و ۲ روستای جهانی بتواند با اختلاف بسیار زیاد با رقیبانی مثل کشورهای چین و هند، نخستین کشور در این عرصه شود؛ امید می‌رفت با چنین خبری گام بلندی در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانیان در سطح جهان برداشته شود.

بررسی روند گذشته نشان می‌دهد صادرات صنایع‌دستی در این مدت در مقایسه با ۱۱ ماهه سال ۹۷، به لحاظ ارزشی ۱۳.۳ درصد و به لحاظ وزنی ۸ درصد رشد داشته است

پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در اردیبهشت سال جاری در گزارشی عنوان می‌کند: صادرات صنایع‌دستی در این مدت در مقایسه با ۱۱ ماهه سال ۹۷، به لحاظ ارزشی ۱۳.۳ درصد و به لحاظ وزنی ۸ درصد رشد داشته است.

صادرات صنایع دستی ایرانی

صنایع دستی و هنری ایران تنها در داخل کشور خواهان ندارد کشورهای همسایه از جمله عراق، ترکیه، امارات، و افغانستان صادر می‌شود حتی کشورهای دوری مثل چین، کره، اندونزی و … نیز خواستار این صنایع فرهنگی و هنری هستند در این میان برخی از صنایع دیگر مثل گلیم، فرش، سفال و شیشه به کشورهای مثل ایتالیا، سوئیس، اسپانیا، نروژ، رومانی و … نیز صادر می‌شود در مجموع کشور ما حدودا ۲۷۳ نشان یونسکو دریافت نموده است که از بین آنها می‌توانم به سراجی سنتی، نساجی سنتی، مس‌گری، گلیم، گلابتون سازی، عبابافی، حوله بافی، کلاه نمدی، سفالگری، دولچه دوزی، قلمکاری و پارچه‌بافی اشاره کنیم. ناگفته نماند از ۴۶۰ رشته صنایع‌دستی جهان، ۳۷۰ رشته آن در کشور وجود دارد این موضوع در جای خود یک فرصت طلایی در حوزه اقتصادی محسوب می‌شود.

ظرفیت ارز آوری صنایع دستی

با تمام این تفاسیر صنایع دستی کشور می‌تواند علاوه بر ظرفیت ارز آوری جایگاه فرهنگی و هنری خود را حفظ کرده و معرف خوبی از فرهنگ غنی ایرانی در سطح بین المللی باشد و این فرصت زمانی به خود جامه عمل می‌پوشد که تماما بپذیریم ایرانی هستیم و می‌توانیم فرهنگ همدلی و هم دوستی را در قالب هنر در تمام شاخه‌ها عرضه کنیم.

طبق گزارش وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر اساس آمار اعلام شده از سوی ۲۰ استان ارزش تقریبی صادرات چمدانی بیش از ۱۹۰ میلیون دلار است که در مجموع صادرات اشاره شده، به ارزش ۴۲۷ میلیون دلار و با درصد تحقق ۹۷ درصد است و براساس برنامه ششم توسعه هدف کل سال ۱۳۹۸ میزان ارز آوری این حوزه  ۴۴ میلیون دلار بود که با صادرات ۴۲۷ میلیون دلار صنایع‌دستی به صورت رسمی و چمدانی عرضه شده که ۹۷ درصد این هدف محقق شده است.

بسیاری از صنایع دستی کشور در سایه بی توجهی از بین رفته و یا کشورهای دیگر آن را به نام خود ثبت جهانی کرده‌اند

فاطمه رحمانی نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس یازدهم، در مورد درآمدزایی صنایع دستی به خبرنگار خانه ملت می‌گوید: ایران دارای صنایع دستی معروفی است که به سهم خود می‌تواند در سطح ملی و بین المللی درآمدزایی بسیار مطلوبی داشته باشد از قالی بافی تا مس‌گری هر یک دارای تاریخچه غنی از فرهنگ و آداب و رسوم مردم ایران هستند که متاسفانه بسیاری از صنایع دستی کشور در سایه بی توجهی از بین رفته و یا کشورهای دیگر آن را به نام خودشان ثبت جهانی کرده‌اند.

ایران را به زبان هنرمعرفی کنید

نماینده مردم در مجلس یازدهم در ادامه می‌افزاید: اولین گام در جهت زنده نگه داشتن صنایع دستی ایران معرفی آن به جهانیان است که وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی متولی این امر محسوب می‌شود در این بین رسانه‌ها می‌توانند ‌در کنار این وزارتخانه اقدام به معرفی آثار غنی ایرانی در سطح ملی و بین المللی کنند، خوشبختانه امروزه رسانه توانسته مرزها درنوریده و با لایک‌ها و دست‌به‌دست شدن‌ خبرها، هشتگ‌ها به زبان‌های بین‌المللی در حوزه گردشگری معرف ایران به عنوان کشوری با فرهنگ غنی باشند و این فرصتی بزرگ در حوزه صنایع دستی است.

گردشگری و صنایع دستی در ارتباط مستقیم

رحمانی یادآور شد: اگر بتوانیم در شرایط کنونی که کشور در تحریم کامل است صنعت گردشگری کشور را تقویت کنیم بدون شک صنایع دستی را هم تقویت می‌شود، تقویت صنعت گردشگری در ارتباط مستقیم با صنایع دستی است؛ بر همین اساس تقویت گردشگری شناسایی آداب و رسوم ایرانی از جمله جشن‌ها و اعیاد ایرانی مثل نوروز و شب یلدا و حتی مراسم مذهبی ماه رمضان و محرم را در پی دارد که بهترین گزینه در جهت معرفی صنایع دستی کشور است امیدوارم این موضوع بیش از گذشته مورد توجه متولیان امر قرار بگیرد.

واقعیت تلخی است صنایع دستی کشور تاکنون نه تنها مورد توجه متولیان امر نبوده و پیشرفتی نداشته  حتی در سطح ملی و بین المللی هم عقبگرد هم داشته‌ایم

وی در ادامه به خانه ملت می‌گوید: واقعیت تلخی است صنایع دستی کشور تاکنون نه تنها مورد توجه متولیان امر نبوده و پیشرفتی نداشته  حتی در سطح ملی و بین المللی هم عقبگرد هم داشته‌ایم؛ با وجود اینکه بارها از رسانه‌ها متفاوت عنوان شده که فرهنگ غنی ایرانی دارای خصوصیاتی بوده که از گذشتگان به ما رسیده است؛ نباید به دست فراموشی بسپاریم در این بین صنایع دستی یکی از رکن‌های اصلی فرهنگ ایرانی است که نسل به نسل به آیندگان منتقل شده نباید با کم توجهی و یا بی‌توجهی به فراموشی سپرده شود و زمینه نابودی آنها مهیا شود.

هنرمندان می‌توانند انتقال دهنده فرهنگ غنی ایرانی باشند

رحمانی با اشاره به سال جهش تولید ادامه می‌دهد: اگر قرار به جهش تولید باشد در شرایطی که کشور درگیر تحریم‌های همه جانبه است باید به حوزه صنایع دستی بیش از گذشته توجه شود و این جهش تولید ایجاد نمی‌شد مگر زمانیکه هنرمندان صنایع دستی دیده شوند، این گروه از هنرمندان می‌توانند انتقال دهنده فرهنگ غنی ایرانی در سطح ملی و بین المللی باشند بدون شک باید به کار این هنرمندان ارزش و بهایی خاص دهیم تا مانع از تعضیف فرهنگ ایرانی باشیم که توسط این افراد زنده نگه داشته شده‌اند.

نماینده مردم در مجلس یازدهم معتقد است: ورود عالمانه و منطقی مجلس به تمام حوزه‌ها علی الخصوص در بخش هنرمندان از اولویت‌های مجلس یازدهم است، بدون شک با بررسی عوامل، علت‌ها و تمام کم و کاستی‌ها در حوزه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی که در ارتباط مستقیم با زندگی مردم است مورد توجه نمایندگان مجلس یازدهم خواهد بود.

اقتصاد نفتی را رها کند

در ادامه رحمانی به اقتصاد نفتی کشور تاکید کرد و گفت: باید ایران را از تک محصولی بودن رها کرده و در حوزه‌های دیگر از جمله گردشگردی، تولید صنایع دستی، تولیدات کشاورزی و… تقویت کرده و عاملی بر صادرات آنها در سطح بین المللی باشیم صادرات از طریق تولیدات داخلی اقدام موثری در جهت ارزی آوری برای کشور محسوب می‌شود در این میان صنایع دستی می‌تواند نقش پررنگی برای توسعه یافتگی یک کشور  باشد.

یکی ذخیره‌های اقتصادی و فرهنگی کشور صنایع دستی است که با تبلیغ و عرضه درست آن می‌توانیم هم هنر ایرانی را منتقل کنم هم کارآفرینی در کشور گسترش دهیم

در ادامه سیدصادق طباطبایی‌نژاد نماینده مردم اردستان در مجلس شورای اسلامی در مورد صنایع دستی کشور می‌گوید: برخی از صنایع دستی کشور ما شهرت جهانی داشته مثل فرش دست بافت که تنها سرمایه گذاری در این حوزه می‌تواند عاملی بر رونق اقتصادی در سطح ملی و جهانی باشد؛ یکی ذخیره‌های اقتصادی و فرهنگی کشور صنایع دستی است که با تبلیغ و عرضه درست آن می‌توانیم هم هنر ایرانی را منتقل کنم هم کارآفرینی در کشور گسترش دهیم.

نماینده مردم در مجلس یازدهم می‌افزاید: صنایع دستی و گردشگری دغدغه همیشگی نمایندگان مجلس بوده حتی در مجلس دهم با تلاش نمایندگان سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی کشور تبدیل به وزارتخانه شد تا بتوانیم این فرصت فرهنگی ملی را به فرصت جهانی در راستای رسیدن به اهداف ملی برنامه ریزی کنیم؛ هنوز هم جا دارد برای توجه به این موضوع فرهنگی و هنری و تبدیل آن به فرصت جهانی تلاش کنیم، نامگذاری امروز به نام «صنایع دستی» اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد بر همین اساس باید از این ظرفیت به بهترین شکل در سطح ملی و بین المللی استفاده کنیم.

ایجاد بازار اقتصادی بزرگترین چالش صنایع دستی

عضو سابق کمیسیون فرهنگی در مجلس دهم ادامه داد: ایجاد بازار اقتصادی بزرگترین چالش صنایع دستی کشور ما محسوب می‌شود، اگر بازار اقتصادی برای صنایع دستی ایجاد کنیم بیشتر مسیرها برای عرضه آن از هنر ایرانی تا کارآفرینی مهیا می‌شود، با ایجاد گردش اقتصادی برای صنایع دستی قطعا توسعه و ترویج به راحتی انجام می پذیرید.

نماینده مردم در مجلس یازدهم تصریح می‌کند: بسیاری از صنایع دستی که در کشور رواج دارد گویای فرهنگ غنی ایرانی است که اگر برنامه ریزی درستی در جهت ارائه آن از طریق هنرمندان و متولیان و حامیان این هنر صورت بگیرد دیگر نیازمند حمایت نهادها و سازمان دیگر نخواهند بود، سرمایه گذاری در رشد صنایع دستی می‌تواند قدرت اقتصادی تقویت کند و دیگر نیازمند بیمه و حمایت‌های در این راستا نخواهد داشت؛ با تمام این اوصاف صنایع دستی کشور اگر به درستی هدایت شود دیگر نیازمند حمایت‌هایی نظیر بیمه هنرمندان از طرف نهادهای دیگر نخواهند بود و این صنعت به تنهایی قابلیت تبدیل به قدرت اقتصادی خواهد داشت.

صنایع دستی را دریابیم

با توجه به جایگاه و پیشینه ایران در این حوزه به نظر می‌رسد یکی از مسیرهای رونق تولید و به حرکت درآوردن چرخه اقتصادی در شرایط فعلی صادرات صنایع دستی است. اما علیرغم پتانسیل و قابلیت غنی این حوزه حمایت و توجه چندانی به رونق این حوزه نشده و در حال حاضر با توجه به گسترش ویروس کرونا استفاده از ظرفیت‌های صنایع دستی می‌تواند از اهمیت بسزایی برخوردار باشد./

پایان پیام

گزارشگر: هدی ریسمانچی